خبرایران:یک روان‌پزشک معتقد است نیازی به جداسازی فضای بازی کودکان با نیازهای ویژه از کودکان معمولی نیست؛ بلکه می‌توانیم این فضاهای بازی را به‌گونه‌ای طراحی کنیم که امکان بازی «همه‌ی بچه‌ها» در آن فضا وجود داشته باشد.
به گزارش خبرایران از اداره‌کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، روزهای برگزاری جشنواره‌ی ملی اسباببازی فرصتی است برای ارزیابی اسباب‌بازی‌های موجود و گروه‌های هدف این وسایل تا درک درست‌تری نسبت به اسباب‌بازی‌های مورد نیاز برای همه کودکان داشته باشیم. در این میان اسباببازی و فضاهای بازی برای گروه کودکان با نیازهای ویژه یکی از خلاء‌هایی است که در بازار اسباببازی دیده می‌شود.
دکتر فریده ترابی میلانی، روان‌پزشک و مدرس و مشاور کودک و نوجوان درباره‌ی وسایل مورد نیاز، ابتدا با اشاره به بیشترین گروه کودکان با نیازهای ویژه گفت: کودکان کم‌توان ذهنی 2.3 درصد کودکان استثنایی را دربرمی‌گیرند و بیشترین گروه کودکان با نیازهای ویژه به حساب می‌آیند.
وی توضیح داد: کودکانی که مشکل کم‌توانی ذهنی شدید دارند چندان با اسباببازی سرگرم نمی‌شوند. برای این گروه از کودکان اسباببازی باید قابل‌لمس و معلوم باشد. برای نمونه اسباب‌بازی‌های کوکی که کودک متوجه می‌شود با حرکت دست و انگشتان او آن وسیله راه می‌افتد از جمله اسباب‌بازی‌های محبوب برای این کودکان است.
وی توضیح داد که پازل‌های جاگذاری که کودکان کم‌توان ذهنی قطعات را سرجای خودشان می‌گذارند نیز مناسب این کودکان است اما این پازل‌ها باید بزرگ باشند و جاگذاری قطعات راحت باشد.
این روان‌شناس به جای خالی کتاب‌های پارچه‌ای اشاره کرد و افزود: جای خالی کتاب‌های پارچه‌ای که تصاویر اشیا و موضوعات روزمره را با رنگ‌های شفاف نمایش دهد و پیچیده و شلوغ نباشد در این میان خالی است.
وی ادامه داد: از سوی دیگر 2.3 درصد از کودکان با نیازهای ویژه را کودکان تیزهوش دربرمی‌گیرند که باید نیازهای ویژه آنها را نیز در نظر گرفت؛ چراکه اسباب‌بازی‌های معمولی نیازهای آنها را پاسخ نمی‌دهند. این گروه از کودکان به اسباب‌بازی‌هایی نیاز دارند که خیلی خلاق باشند و بتوانند با آنها حل مساله کنند و پروژه بسازند.
ترابی میلانی معتقد است کودکان مبتلا به اوتیسم نیز یک گروه خاص از کودکان با نیازهای ویژه هستند که باتوجه به نوع مشکل آنها توانایی پردازش اطلاعات را ندارند. او درباره‌ی نیازهای کودکان این گروه گفت: این گروه با اسباببازی سرگرم نمی‌شوند؛ بلکه به فضاهای بازی با شرایط خاص نیاز دارند که امکان بازی با آب یا دیدن وسایل گردان رنگی را برای آنها فراهم کند.
وی با تاکید بر در نظر گرفتن نیازهای کودکان مبتلا به اوتیسم افزود: در یکی از مهدکودک‌ها مادری کودک مبتلا به اوتیسم را در کنار کودکان دیگر آورده بود تا امکان فراگیری چیزهای بیشتری از کودکان معمولی برای او فراهم شود اما مشکل این‌جا بود که وقتی آن کودکان با عروسک و توپ بازی می‌کردند چندان توجه او جلب نمی‌شد.
به گفته‌ی این روان‌پزشک خوشبختانه تعداد کودکان نابینا کم و 0.1 درصد است. اما به هر حال باید نیازهای این کودکان نیز در نظر گرفته شود. کودکان نابینا اسباب‌بازی‌های صوتی را خیلی دوست دارند. برای نمونه باید توپ‌هایی با صدای حیوانات مختلف برای این کودکان تولید شود.
ترابی میلانی توضیح داد: ما در این‌جا توپ‌ها را خودمان سوراخ می‌کنیم و درون آنها شن می‌ریزیم تا صدای خش خش تولید کنند و چنین توپ‌هایی در میان وسایل بازی کودکان نابینا دیده نمی‌شود. همچنین بازی‌هایی که قطعات آن‌را در بیاورند و دوباره بچسبانند نیز برای این کودکان مناسب است.
وی از کشور سوئد به عنوان یکی از کشورهایی که به تولید وسایل و بازی برای معلولان و کودکان با نیازهای ویژه اهمیت می‌دهد یاد کرد. این کارشناس با اشاره به تولیدیهای داخلی اسباببازی گفت: درحالی‌که بسیاری از تولیدیهای اسباببازی داخلی دنبال نوآوری هستند می‌توانیم از این تولیدی‌ها بخواهیم وسایل بازی مناسب برای کودکان با نیازهای ویژه تولید کنند و حتی آنها را صادر کنیم.
سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور یا بهزیستی از نهادهایی هستند که دکتر ترابی میلانی به آنها اشاره کرد که با مشارکت همدیگر می‌توانند روی ساخت و تولید اسباببازی برای کودکان با نیازهای ویژه سرمایه‌گذاری کنند و نیازهای ویژه‌ی آنها را در تولید اسباببازی لحاظ کنند.
کودکان را از کودکان جدا نکنیم
دکتر ترابی میلانی درباره‌ی فضاهای بازی مورد نیاز کودکان با نیازهای ویژه گفت: برای کودکان نابینا فضای بازی نباید خیلی بزرگ باشد؛ چراکه کودکان نابینا در فضای خیلی بزرگ دچار وحشت می‌شوند. کف زمین محل بازی آنها باید نرم باشد. البته بهتر است این کودکان هنگام بازی در کنار کودکان بینا باشند. برای نمونه سه کودک بینا و یک کودک نابینا باهم هم‌بازی شوند. اگر تعداد کودکان خیلی زیاد باشد کودکان نابینا دچار مشکل می‌شوند.
وی ادامه داد: کودکان ناشنوا برعکس کودکان نابینا بیشتر به اسباب‌بازی‌های دیداری نیاز دارند. وسایلی که خیلی واضح باشند تا بتوانند اسم آن‌را تلفظ کنند و به نوعی تمرینی برای حل مشکل صحبت کردن آنها باشد. به نوعی تصاویر سه بعدی باشد که کودکان ناشنوا بتوانند مفاهیم را متوجه شوند. البته به فضای خاصی نیاز ندارند.
ترابی میلانی در پایان تاکید کرد: خیلی نیازی به جدا کردن کودکان با نیازهای ویژه از کودکان معمولی نیست. بهتر است همه کودکان در کنار هم باشند اما فضای بازی به گونه‌ای طراحی شود که امکان استفاده همه کودکان از آن فضا وجود داشته باشد. کاری که در حال حاضر در کتاب‌خانه‌های فراگیر کانون انجام می‌شود در ارتباط با ایجاد فضایی برای بازی کودکان بینا و نابینا در کنار هم خیلی عالی است.