شطرنج‌بازی روحانی و تندروها در زمین بهشت و جهنم

خبرایران: مخالفان دولت، از همان روزهای اول به دنبال عصبانی کردن رئیس جمهور آرام ایران بودند. آنها به خوبی می‌دانستند که روحانی در اولین گام خود، می‌خواست کارهایی را که احمدی نژاد انجام داده بود را انجام ندهد. روحانی نمی‌خواست با قوا، نهادهای نظامی، حوزه‌های علمیه و ... دعوا کند. روحانی نمی‌خواست در عرصه بین المللی ایران در عزلت نشین باشد و همین‌ها باعث می‌شد که او در داخل و خارج با دست بالا رفتار کند و این برای مخالفان اتفاقی خوبی نبود و آنها برای اینکه روحانی را درگیر مشکلات کنند، از همین رو تصمیم گرفتند نه خود او بلکه وزرای دولت را مورد حمله قرار بدهند.
حضور گسترده وزرا در مجلس برای پاسخ به سوال نمایندگان، دادن کارت زرد به وزرا، بخشی از برنامه مخالفان برای عصبانی کردن روحانی بود. این طرح اما توفیق چندانی نداشت و روحانی آشنا به تمام زوایای سیاسی ایران به واسطه تجربه حضور در قوه مقننه و مجریه، سعی کرد با آرامش با این مسئله برخورد کند و در انتقادی ملایم به نمایندگان گفت، حضور وزرا در مجلس ایرادی ندارد اما این تعداد حضور کمی غیرمتعارف است.
توافق ژنو و مخالفت با آن و ایجاد پروژه ناکارآمد جلوه دادن آن دیگر تلاش مخالفان برای عصبانی کردن رئیس جمهور بود. سرمقاله‌های برخی روزنامه‌ها، نطق برخی نمایندگان و حتی تسلیت گفتن برای اجرایی شدن توافق ژنوابزار این پروژه بود.
شیخ دیپلمات که از همان روزهای ابتدایی قول حل مشکلات هسته‌ای را به مردم داده بود، حساسیت ویژه روی این پرونده داشت و بسیار تلاش کرد که در مقابل این انتقادها سکوت کند و در برخی مواقع با توضیحات خود زمینه شفاف سازی این پرونده را فراهم کند. اما بی پایان بودن این انتقادها، کمی زمینه عصبانی شدن رئیس جمهور را فراهم کرد و روحانی در دانشگاه شهید بهشتی، از سخنان منتقدان دولت و سکوت دانشگاهیان انتقاد کرد.
رئیس جمهور در سخنان خود گفت:« می‌خواهم یک نقد هم نسبت به دانشگاه بکنم؛ البته شما باید نقد کنید. اما من می‌خواهم بگویم چرا دانشگاه خاموش است؟ چرا یک عده بی‌سواد که از بخش‌هایی خاص پول می‌گیرند باید حرف بزنند اما بزرگان،‌ دانشگاهیان و اساتید ما سکوت می‌کنند؟ چرا وقتی یک اتفاق بین‌المللی رخ می‌دهد،‌ اساتید نامه خصوصی به رئیس‌جمهور می‌نویسند؟ چرا فریاد نمی‌زنید؟ چرا وارد میدان نمی‌شوید؟ ما روحیه سقراط ‌وار می‌خواهیم. کسانی که در مذاکرات ژنو،‌ مذاکره کردند نیز از دانشگاه‌ها هستند و از اساتید دانشگاه‌های ما به حساب می‌آیند.»
مخالفان دولت روحانی مهره دیگر شطرنج خود را در همایش دلواپسی حرکت دادند و با برگزاری نشستی با حضور چهره‌هایی شناخته شده، اعلام کردند که نسبت به روند پرونده هسته‌ای ایران نگران هستند و سعی می‌کنند این نگرانی خود را به جامعه نیز انتقال دهند. دلواپسی، به سرعت در سطح جامعه رواج پیدا کرد و حتی تبدیل به یک تکه کلام میان جامعه شد و بسیاری از مردم دلواپس بودند، دلواپس هایی که بیشتر بار فکاهی داشت نه جدی!
این گزینه نیز، نتوانست واکنش روحانی را به همراه داشته باشد و رئیس جمهور نیز همچون دیگر مسائل از کنار دلواپسان نیز گذشت. طرفداران دولت به این مسئله واکنش نشان می‌دادند اما روحانی سعی می‌کرد در زمین مخالفان بازی نکند. اما سخنان روحانی در مورد بهشت و جهنم و نقش حکومت باعث شد تا این شطرنج سیاسی وارد فضای تازه‌ای شود.
سخنان رئیس جمهور روحانی، در مورد مسائل اجتماعی با واکنش‌های گوناگونی روبرو شد. رئیس جمهور در روز سوم خرداد گفته بود:« «نمی‌شود مردم را با زور و شلاق به بهشت فرستاد. نمی‌توان با زور و شلاق مردم را به بهشت برد! پیامبر(ص) شلاق در دست نداشت، پیامبر(ص) بشیر و نذیر بود و ما نیز باید بشیر و نذیر باشیم. همه باید کاری کنیم که آرامش در جامعه حاکم باشد.»».
روحانی عنوان کرد «این‌ همه و هر روز در زندگی مردم دخالت نکنیم.. اجازه دهیم مردم راحت باشند و خودشان تصمیم بگیرند.» این سخنان از سوی روحانی در حالی بیان شد که چند روز قبل از آن، نیروی انتظامی، چند جوان که موزیک ویدئو« هپی» را بازسازی کرده بودند، را بازداشت کرد.

این سخنان روحانی بازتاب فراوانی داشت و زمینه ساز واکنش‌های گوناکون شد. آیت‌الله مکارم شیرازی ضمن حمایت از دولت اعلام کرد که «این‌که برخی مسوولان [حسن روحانی] گفته بودند با زور شلاق نمی‌توان افراد را به بهشت فرستاد ما هم این گونه می‌گوییم، اما می‌گوییم با دست خودمان درهای جهنم را به روی مردم باز نکنیم.» در کنار این انتقاد اما، روحانیون و رسانه‌هایی که از ابتدا ساز کوکی با روحانی نداشتند، مخالفت‌های جدی با این سخنان داشتندو نماز جمعه تهران و مشهد، محور این انتقادها بود.
احمد خاتمی در نماز جمعه تهران با اشاره به سخنان روحانی گفت:« رسالت این است که جاده بهشت صاف شود، به همین جهت حکومت وظیفه دارد جاده را برای بهشتی شدن مردم هموار کند. : اینکه بگویند مردم را آزاد بگذاریم تا هر کاری که می‌خواهند بکنند و در عرصه‌های اخلاقی ، سیاسی و اقتصادی آزادند و می‌توانند حدود الهی را بشکنند و امر به معروف و نهی از منکر هم نداشته باشیم، مورد تایید هیچ کس و هیچ مسئولی در نظام اسلامی نیست و این معنا، معنای نادرستی است و مورد تایید هیچ کس نیست و به هیچ مسئولی هم نمی‌شود آن را نسبت داد.»علم الهدی در مشهد نیز با انتقاد از این جمله که "نمی‌خواهیم با شلاق مردم را به بهشت ببریم" گفت: شلاق که سهل است با همه قدرت جلوی کسانی که قصد دارند جلوی بهشت رفتن مردم را بگیرند خواهیم ایستاد.
روحانی بعد از این سخنان و مطالبی که در رسانه‌ها و روزنامه‌ها مطرح شد اعلام کرد:« دولت دینی خوب است اما دین دولتی جای صحبت دارد؛ حتی تبلیغ دین باید به دست عالمان ، مراجع ، صاحب نظران و دلسوزان انجام شود و دولت نیز حمایت لازم را انجام دهد. بعضی ها که کار ندارند دچار توهم هستند و مدام غصه دین و آخرت مردم را می خورند، در حالیکه نه می دانند دین چیست و نه می دانند آخرت چیست ، فقط غصه می خورند.»
همین سخنان کافی بود، تا بسیاری تصور کنند که شطرنج سیاسی روحانی با مخالفان وارد مرحله حساسی شده است و دو طرف مهره‌های خود را بی پروا حرکت می‌دهند و تلفات آن نیز فکر نمی کنند. در این میان برخی اعتقاد دارند که روحانی وارد بازی مخالفان شده است. مخالفان می‌خواستند روحانی را عصبانی کنند و موفق به این کار شدند و سخنانی روحانی نشان از این معنا دارد که او عصبانی شده است. آنها اعتقاد دارند که روحانی وارد بازی خطرناکی شده است و مسئله دین و ورود او به این ماجرا می‌تواند برای او گران تمام شود.
برخی دیگر اعتقاد دارند که این بازی را روحانی ترتیب داده است. تا مخالفان سرگرم این مسئله شوند و رخ به رخ روحانی قرار بگیرند تا ظریف و تیمش در مسئله هسته‌ای و با توجه به حساسیت ویژه این موضوع و رسیدن به مرحله نگارش متن توافق، با آرامش به کار خود بپردازند.
هر دو این تحلیل‌ها قابل بررسی است و زمان مشخص خواهد کرد که کدام یک مهره‌های خود را بهتر بازی داده‌اند. چیزی که در این میان مشخص است، عیان شدن بیشتر اختلاف‌های فکری و عملی میان دولت تدبیر و امید و مخالفانش است و همین می‌تواند، زمینه ساز داغ شدن بیش از بیش مجلس دهم شود تا مردم شاهد داغ ترین رقابت سیاسی در مجلس طی سال‍‌های اخیر باشند.

مصطفی داننده