خبرایران: علی نیکنام مدیرکل کتابخانه های عمومی استان تهران در حاشیه برگزاری طرح کتابخانه گردی در کتابخانه عمومی باباطاهر به تشریح کارکردهای جدید کتابخانه ها پرداخت.
علی نیکنام، مدیرکل کتابخانه های عمومی استان تهران، همزمان با طرح کتابخانه گردی در کتابخانه های عمومی تازه بازگشایی شده باباطاهر حضور یافت. به همین بهانه روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران گفتگویی در خصوص کارکردهای جدید کتابخانه ها در جهت افزایش سرانه مطالعه و مشارکت هر چه بیشتر مخاطبین کتابخانه ها در فعالیت های فرهنگی مختلف با این مقام مسئول انجام داده که در ادامه می خوانید.
ارزیابی‌تان از بازخوردهای طرح کتابخانه‌گردی درکتابخانه های عمومی چیست؟
هدف از برگزاری این طرح آشنا شدن مردم و مسئولین با فعالیت های کتابخانه های عمومی است. ضمن اینکه ما امسال چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب را جشن گرفتیم، کتابخانه های ما به نقطه ای در فعالیت هایشان رسیده اند که به کارکرد اصلی آن ها نزدیک شده است. فضای کتابخانه ها به سمت فضایی مطلوب تر و شاداب تر می رود و در کنار این شاداب سازی ها مجموعه ای از فعالیت های مختلف فرهنگی را شاهد هستیم که حول محور ترویج کتاب خوانی اتفاق می افتند. از سویی می بینیم که برنامه های جدی نقد کتاب در کتابخانه های ما در حال انجام است و از طرف دیگر حضور نویسندگان و منتقدین حوزه های مختلف را در جمع اعضای کتابخانه ها شاهد هستیم.
وی افزود: همچنین باید به شکل گیری پاتوق های کتابخانه ای و فرهنگی در این مراکز اشاره کرد که از تازه ترین رویدادها در این زمینه از برگزاری جلسات نمایشنامه خوانی باید یاد کرد. کلاس های مختلف سعدی خوانی، حافظ خوانی و مثنوی خوانی در کتابخانه های ما شکل گرفته؛ همچنین بحث پیشگیری از آسیب های اجتماعی در این مراکز جدی تر گرفته شده و مجموعه ای از کارگاه های آموزشی در این ارتباط تعریف شده که با استقابل خوبی همراه بوده است. به این ترتیب کارکرد کتابخانه ها در فضاهای شهری ما رفته رفته خود را به رخ می کشد. تا چندی پیش ماموریت اصلی کتابخانه های ما صرفاً ارائه خدمات فنی و امانت کتاب بود، ولی در حال حاضر کتابدارهای ما علاوه بر امانت دادن کتاب برنامه های مختلف فرهنگی را هم اجرا می کنند. در همین ارتباط طرحی را در یکی از شهرستان ها داریم با عنوان «یاوران کتاب» که دانش آموزان کتاب ها را از کتابدار دریافت می کنند و علاوه بر اینکه خود آن ها را مطالعه می کنند، به طور امانت در اختیار دیگر دانش آموزان در مدارسشان می گذارند.
بازدید مسئولین و نمایندگان نهادهای مختلف از کتابخانه های عمومی چه نتایج مثبتی در توجه به این کارکردها خواهد داشت؟
حضور مسئولین در بازدیدهای طرح کتابخانه گردی که امروز نیز شاهد آن بودیم، موجب می شود تا با کارکردهای جدید کتابخانه ها آشنا شوند و با درنظر گرفتن این کارکردها در سیاست های جدید بودجه ای و سیاست های مرتبط با فرهنگ عمومی، کمک کنند تا زمینه ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی بیش از پیش فراهم شود. حضور حجت الاسلام ابوترابی امام جمعه شهر تهران در این دیدار بسیار مغتنم بود و ایشان می توانند از ظرفیت نماز جمعه که یک تریبون عمومی وسیع و خاص است در بحث ترویج کتابخوانی بسیار به ما کمک کنند که تا کنون نیز همینطور بوده است. همچنین حضور طیف هایی از مسئولین چون نمایندگان مجلس و مدیران اجرایی کشور می تواند نگاه متفاوتی به کارکردهای جدید کتابخانه ها را شکل بدهد و آن ها را سر ذوق بیاورد تا تلاش بیشتری در حوزۀ کتابخوانی داشته باشند و بتوانند منابع بیشتری را به این سمت و سو سوق بدهند.
کارکردهای جدید کتابخانه ها از سوی مردم با چه میزان از استقبال مواجه بوده است؟
کتابخانه های ما به سمت افزایش اعضا و افزایش امانت گیری کتاب ها در حرکت هستند. به ویژه بخش کودک در کتابخانه های ما بسیار فعال است و در این بخش شاهد افزایش چند برابری عضویت هستیم. بر این اساس می توان همه این ها را به فال نیک گرفت که طرح کتابخانه گردی زمینه آشنایی بیشتر مردم با کتابخانه ها را فراهم کند. این طرح می تواند از جمله در بحث اهدای کتاب که مقوله ای تقریباً فراموش شده است، تاثیرگذار باشد تا کتاب ها به دست افرادی برسد که محروم از آن هستند. بسیاری از روستاهای ما فاقد کتابخانه هستند و در دسترسی به کتاب مشکلات زیادی دارند. با اهدای کتاب می توانیم از این ظرفیت برای افزایش دسترسی اقشار مختلف جامعه به کتاب استفاده کنیم.
کارکردهای جدید کتابخانه ها تا چه اندازه در ارتقای فرهنگ عمومی نقش بازی می کنند؟
باید کمی منتظر ماند و نتایج این کارکردها را به طور عینی دید. طبیعتاً همه این تلاش ها خودش را در میزان سرانه مطالعه و فرهنگ عمومی نشان خواهد داد. اگر امروز مردم از کمربند ایمنی استفاده می کنند و قوانین رانندگی یا مسائل بهداشتی را رعایت می کنند، به نظر من نتیجۀ کتابخوانی و افزایش آگاهی ها در جامعه است. اساساً یکی از وظایف کتابخانه ها آگاهی بخشی است و این آگاهی ها هرچقدر بیشتر شود، به تبع آن فرهنگ عمومی نیز ارتقا خواهد یافت. می دانیم که از کتابخانه ها با عنوان دانشگاه های عمومی و همگانی یاد می شود؛ یعنی دانشگاه هایی که شما همیشه می توانید در آن ها حضور پیدا کنید.
به نظر می رسد در رویکردهای جدید کتابخانه های عمومی، توجه به نسل های کودک و نوجوان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. علت این توجه چیست؟
میزان مطالعه در کشور به هر دلیل کاهش داشته است و بر این اساس لازم است که ما در عرصه کودک و نوجوان سرمایه گذاری های بیشتری در این ارتباط داشته باشیم. وظیفه داریم که کودکان را از خردسالی به کتابخوانی عادت بدهیم و به این منظور علاوه بر کودکان با والدین آن ها هم کار می کنیم و به طور ویژه بخش های مجزایی از فضای کتابخانه هایمان را به کودکان اختصاص داده ایم. بخش کودک جذاب ترین فضای کتابخانه های ما را شکل داده و یکی از بهترین کتابداران ما هم در این بخش فعال هستند. علاوه بر این فعالیت های مشارکتی ویژه ای در این بخش پیش بینی شده که هم کودکان و هم خانواده ها را به طور جدی درگیر می کند. به این ترتیب کودکان از سنین پایین با کتابخوانی و فعالیت های جانبی در این حوزه مانوس می شوند و در ادامه نیز در بخش های ویژه نوجوانان در کتابخانه ها این مسیر را ادامه می دهد. آنچه مسلم است؛ سرمایه گذاری در بخش کتابخوانی کودک و نوجوان قطعاً به نتایج قابل توجهی منجر خواهد شد. امروز وقتی از بسیاری از نویسندگان و شخصیت های فرهنگی سئوال می کنید که چطور و از چه وقت با کتابخوانی آشنا شده اند، اغلب نشانی هایی از کتابخانه های عمومی را می دهند که در کودکی بخشی از اوقات فراغت خود را در آن ها می گذرانده اند.