مقدمه :

وبینار آماده‌سازی حقوقی کسب‌وکارها برای جذب سرمایه در ساعت 17 روز گذشته مورخ 29/3/1398 توسط سامانه حقوقی دادپرداز و با پشتیبانی معنوی ..... تحت پلتفرم ایرانی اسکای روم و ایوند برگزار شد. سخنرانان این وبینار، سرکار خانم ستاره ایوبی، وکیل پایه یک دادگستری، مشاور حقوقی کسب‌وکارهای و کارشناس ارشد حقوق خصوصی، جناب آقای مهندس مهدی فریمانی، کارشناس ارشد MBA از دانشگاه صنعتی شریف، مدیر پروژه و مشاور کسب‌وکارهای نوپا و هم بنیانگذار استارتاپ حقوقی دادپرداز و آقای سعید نجات زادگان، وکیل پایه یک دادگستری، دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه شهید بهشتی و هم‌بنیانگذار و مدیرعامل استارتاپ دادپرداز بودند.

در این وبینار ابزار نوآورانه ای با عنوان Menti برای تعامل با مخاطبان و دریافت نظرات و سوالات آنها در طی وبینار مورد استفاده قرار گرفت.

مخاطبین اصلی این وبینار هم بنیان گذاران استارتاپ های فناورانه بودند. هر چند اغلب شرکت کنندگان در وبینار افراد صاحب ایده ای بودند که تمایل به دستیابی به اطلاعات کاربردی در زمینه مسائل حقوقی کسب و کار داشتند.

تصویر زیر توزیع شرکت کنندگان در رویداد را نمایش می دهد:

_{اهمیت جذب سرمایه برای گسترش کسب‌وکار}

از آنجاکه کسب‌و‌کارهای نوپا اصولاً دارای منابع مالی محدود و ظرفیت زیادی برای  توسعه و گسترش هستند، معمولاً اندکی پس از تجاری‌سازی ایده و رسوخ نسبی به بازار، برای افزایش رشد و توسعه‌ی خود به سراغ سرمایه‌گذاران می‌روند.

سرمایه‌گذاران تقاضاهای زیادی را از سمت کسب‌وکارهایی که رشد و توسعه‌ی سریع خود را در گرو جذب سرمایه می‌بینند دریافت کرده و با توجه به محدودیت بودجه، صرفاً بر روی تعداد اندکی از کسب‌وکارها امکان سرمایه‌گذاری دارند. انتخاب و گزینش از بین کسب‌وکارها نیازمند معیارهایی است که گاهی از نوع معیارهای لازم و ضروری بوده و بدون وجود آن‌ها، حتی کسب‌وکار قابلیت ورود به فرایند ارزیابی موشکافانه را ندارد و گاهی نیز، صحبت از معیارهای ترجیحی است که وجود آن‌ها در یک کسب‌وکار، او را بر الباقی کسب‌وکارها ارجحیت می‌دهد.

بعد از معرفی مختصر معیارهای لازم که شامل مقیاس پذیر بودن و جذاب بودن ایده، وجود تیم متخصص متسجم و متعهد، شفافیت مالکیت اموال و قانون مداری کسب و کار، و معیارهای کافی که شامل: ترکشن، درآمد تکرار شونده، چسیندگی مشتریان و هم افزایی با سایر کسب و کارهای موجود در سبد سرمایه گذار، از شرکت کنندگان خواستیم این معیارها را اولویت بندی کنند.
برآیند نظر شرکت کنندگان به ترتیب زیر بود:

_{مثلث آمادگی حقوقی کسب‌وکارها برای جذب سرمایه}

آقای سعید نجات‌زادگان، مثلث عوامل آماده‌سازی حقوقی یک کسب‌وکار را با سه ضلع «مجوزها»، «مالکیت اموال» و «روابط حقوقی» معرفی نمود. از دید ایشان، از یکسو کسب‌وکارها باید نسبت به شناسایی و دریافت مجوزهای حوزه فعالیت خود اقدام نمایند تا در حد امکان، از مخاطرات فیلترینگ و توقف فعالیت توسط نهادها و مسئولین قانونی کاسته شود. از سوی دیگر، هم‌بنیانگذاران کسب‌وکارها باید نسبت به «مالکیت اموال» کسب‌وکار و ثبت و تثبیت آن‌ها حساسیت داشته و حتی‌الامکان نسبت به انتقال مالکیت آن‌ها به شخصیت حقوقی مالک کسب‌وکار اقدام نموده و در صورت عدم ثبت شرکت، آن‌ها را در مالکیت مشاع هم‌بنیانگذاران قرار دهند. به عنوان آخرین جنبه از آمادگی حقوقی کسب‌وکار، موسسین باید نسبت به تنظیم و تدقیق «روابط حقوقی» افراد دخیل در کسب‌وکارها با هم مبادرت نمایند.

_{ضلع اول- تنظیم روابط حقوقی کسب‌وکار با شرکا، کارمندان و کاربران}

در ادامه وبینار، خانم ستاره ایوبی به توضیح بیشتری در مورد اولین ضلع مثلث آمادگی حقوقی کسب و کار، یعنی «روابط حقوقی» پرداخت. ایشان بیان نمودند که مدیران کسب‌وکار باید در سه جنبه‌ی «روابط حقوقی شرکای‌ کسب‌وکار با هم»، «روابط حقوقی کسب‌وکار با کارمندان» و «روابط حقوقی کسب‌وکار با کاربران» به تنظیم و انعقاد قراردادهای محکم بپردازند تا از ریسک‌های حقوقی کسب‌وکار کاسته شده و امنیت حقوقی بیشتری برای کسب‌وکارتامین گردد.

جنبه‌ی اول- روابط حقوقی بنیانگذاران کسب‌وکار با یکدیگر

وکلای مزبور، پس از ارائه‌ی دو شکل قانونی مشارکت مدنی و فعالیت بوسیله‌ی شخصیت حقوقی واحد و نیز ارائه‌ی توضیحات کاربردی در مورد شخصیت حقوقی و انواع شرکت‌ها، روابط حقوقی شرکا و هم‌بنیانگذاران را با هم در قالب دو قرارداد هم‌بنیانگذاران استارتاپ یا توافقنامه‌ی سهام‌داران (SHA) ترسیم نموده و مهم‌ترین محتویات دو قرارداد مزبور را در قالب 16 ماده‌ی قراردادی توصیف و تبیین کردند. از دید آقایان سعید نجات‌زادگان و خانم ستاره ایوبی، در صورتی می‌توان روابط شفافی بین شرکا و هم‌بنیانگذاران یک کسب‌وکار ترسیم نمود که در مورد مسائلی از جمله آورده های هر یک از شرکا، نقش شرکا و تعهدات هر یک از آن‌ها، میزان سهام هر یک از شرکا، حقوق شرکا، ساختار تصمیم گیری در کسب و کار، جذب سرمایه، تضمین حضور شرکا در کسب و کار (وستینگ، وجه التزام، اخراج)، خروج یا اخراج شرکا، مرگ، حجر یا ناتوانی، نقل و انتقال سهام، سهام تشویقی کارکنان، مالکیت فکری، عدم رقابت و محرمانگی، روش جبران نقض تعهدات، پذیرش ریسک و حل اختلاف توافق گردیده و قرارداد مکتوبی بین شرکا امضا گردد.

در این قسمت از وبینار پرسشی که دغدغه بسیاری از هم بنیان کذاران استارتاپ های فناورانه است ااز مخاطبان وبینار پرسیده شد. در صورت جذب سرمایه چه عددی را به عنوان حقوق ماهیانه تان به سرمایه گذار اعلام خواهید کرد؟ مخاطبان وبینار از طریق سیستم Menti به این سوال پاسخ دادند که نتیجه را مشاهده می فرمایید:

جنبه‌ی دوم- روابط حقوقی کسب‌وکار با کارمندان

در ادامه، سخنران خانم ایوبی به لزوم توجه و ترسیم حقوق و تکالیف کسب‌وکار با کارمندان پرداخته و بیان نمودند مسائل حقوق کار، بیمه تامین اجتماعی و بحث عدم افشای اسرار و عدم رقابت کارمندان از مسائل چالش برانگیز روابط مدیران کسب‌وکارها با کارمندان بوده و باید با ایجاد بسترهای حقوقی مناسب برای فعالیت کارمندان و تنظیم قراردادهای دقیق قانونی، از مخاطرات دعاوی قانونی در مراجع رسیدگی به دعاوی کار و تامین اجتماعی یا صدمه به کسب‌وکار به علت افشای اسرار یا رقابت کاست.

جنبه‌ی سوم- روابط حقوقی کسب‌وکار با کاربران

وکیل مزبور، در حوزه‌ی روابط حقوقی کسب‌وکار با کاربران و استفاده‌کنندگان از آن، بحث‌های امنیت کاربران، احراز هویت استفاده‌کنندگان و الزامات قانونی آن، اهمیت قوانین و مقررات وبسایت (TOS) و الزام‌آور بودن این نوع قراردادها و نیز محرمانگی اطلاعات کاربران را مختصراً باز نمود. ایشان بر لزوم توجه مدیران کسب‌وکار به مسائل مزبور و تبعات عدم پایبندی به حقوق کاربران وفق قانون تجارت الکترونیک و قوانین مرتبط با حقوق مصرف‌کننده و رقابت تاکید کرده و اطلاعات کاربردی مهمی را در حوزه‌ها در اختیار کاربران قرار داد.

در این قسمت از وبینار از مخاطبان خواستیم میزان تاثیرگذاری هر یک از عوامل نگهداشت بنیان گذاران در پایبندی و استمرار حضور آنها در کسب و کار را مشخص کنند.  نظر تجمیع شده مخاطبان را در تصویر زیر ملاحظه می کنید.

در قسمت بعد از مخاطبان خواسته شد تا چالش برانگیزترین حوزه روابط میان هم بنیان گذاران را از بین 16 ماده قرارداد هم بنیان گذاران انتخاب کنند. همان طور که از تصویر مشخص است، تعیین نقش و تعهدات هم بنیان گذاران چالش برانگیزترین جنبه روابط میان موسسین یک کسب و کار است.

_{ضلع دوم- مجوزهای کسب‌وکار}

پس از گذر از بررسی ضلع اول مثلث آمادگی کسب‌وکار، آنالیز و تحلیل بحث مجوزهای کسب‌وکار و لزوم اقدام به موقع برای آن‌ها توسط آقای سعید نجات‌زادگان مورد بررسی واقع شد. ایشان مجوزهای کسب‌وکارهای اینترنتی را در دو حوزه‌ی مجوزهای عمومی و اختصاصی قابل تقسیم و شناسایی دانست و از چهار مجوز ساماندهی، اینماد، عضویت در سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور و مجوز اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی به عنوان مجوزهای عمومی که بهتر است تمام کسب‌وکارهای اینترنتی نسبت به دریافت آن‌ها اقدام نمایند نام برد.

مجوزهای اختصاصی

در ادامه، این وکیل پایه یک دادگستری بیان نمود که هر کسب‌وکار باید به فراخور حوزه‌ی فعالیت خود، نسبت به بررسی و شناسایی مجوزهای اختصاصی مربوط به خود اقدام نموده و حتی‌الامکان نسبت به دریافت مجوزهای مربوطه اقدام نماید. از باب مثال، مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای کانون‌های تبلیغاتی، مجوز ارائه‌ی خدمات گردشگری در فضای مجازی از سازمان گردشگری، مجوز کاریابی از وزارت کار، مجوز آموزش از سازمان فنی و حرفه‌ای و مجوز پرداخت‌یاری از شرکت شاپرک به عنوان مجوزهای اختصاصی در برخی حوزه‌ها معرفی گردیدند.

مجوز ساماندهی

ادامه این بحث به معرفی نماد ساماندهی و مزایای دریافت آن اختصاص یافته و مطرح گردید که در فرض دریافت چنین مجوزی از وزات فرهنگ و ارشاد اسلامی، در صورت تمایل نهاد مزبور به فیلتر به علت وجود محتوای مرتبط با یک مصداق مجرمانه در سایت، مذاکرات و اخطارهای پیشینی ارائه گردیده و در صورت عدم حذف آن، فیلترینگ اتفاق خواهد افتاد.

مجوز اینماد (نماد اعتماد الکترونیکی)

مجوز اینماد به عنوان مهم‌ترین مجوز موجود برای فعالیت کسب‌وکارهای اینترنتی، مجوز دیگری بود که توسط وکیل سعید نجات‌زادگان بررسی شد. ایشان ضمن تصریح به الزامی نبودن دریافت مجوز اینماد و ساماندهی برای کسب‌وکار، مزایای اینماد را عامل اقناع‌آور و موثری برای دریافت مجوز مزبور دانست و اعلام کرد، اگر صاحبان یک کسب‌وکار اینترنتی تقاضای دریافت درگاه پرداخت مستقیم یا استفاده از خدمات پستی با پرداخت در محل دارند، لاجرم مجبور به دریافت نماد اعتماد الکترونیک از مرکز توسعه تجارت الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان پیش‌نیاز دریافت خدمات مزبور هستند. ایشان اضافه نمود: "دریافت اینماد علاوه بر دو مزیت مزبور، از یکسو باعث افزایش اعتماد کاربران به سایت شما و تسهیل تبدیل آن‌ها به مشتری گردیده و از سویی دیگر، در فرض مواجهه با مردان قانون و نیاز به دفاع در دادگاه و دادسرا، داشتن اینماد به عنوان یک قرینه‌ی مثبت از تمایل شما به فعالیت قانونی و پذیرش الزامات قانونی خواهد بود."

در این قسمت از وبینار از مخاطبان پرسیده شد که آیا کسب و کارشان نیازمند مجوز اختصاصی هست یا نه. تصویر زیر نتیجه این نظرسنجی است.

_{ضلع سوم- مالکیت اموال و دارائی کسب‌وکارها}

ضلع پایانی مثلث آماده‌سازی حقوقی کسب‌وکارها برای جذب سرمایه، به بررسی مسائل حقوقی و قانونی پیرامون مالکیت اموال و دارائی کسب‌وکارها اختصاص یافت. در ابتدای این بحث، مدیرعامل استارتاپ حقوقی دادپرداز به تقسیم انواع اموال به مادی و غیر مادی و بیان مهم‌ترین مصادیق آن‌ها پرداخته و مواردی چون خودرو، دفتر کار، تجهیزات اداری، تلفن ثابت و همراه و سرور را مصادیق مهمی از اموال مادی کسب‌وکارها دانسته و اموال فکری چون اختراع، علامت تجاری، طرح صنعتی، کپی‌رایت و نرم‌افزارها را مصداق اموال غیرمادی توصیف نمود. پس از بیان مصادیق مزبور، خانم ستاره ایوبی بر لزوم ثبت و تثبیت مالکیت اموال، حتی‌الامکان از طریق اخذ سند رسمی و طی تشریفات قانونی تاکید نموده و سپس، بر لزوم انتقال مالکیت اموال از هم‌بنیانگذاران به شخصیت حقوقی مالک کسب‌وکار (در فرض ثبت شرکت) و یا اخذ تعهد از شرکا به انتقال آن‌ها پس از ثبت شرکت (اگر برای کسب‌وکار هنوز شخصیت حقوقی تشکیل نشده است) تصریح کرد.

در این قسمت از وبینار از مخاطبان پرسیدیم که به نظرشان مهم ترین دارایی شان به عنوان یک کسب و کار نوآورانه چیست؟ همان گونه که نتیجه را در تصویر زیر مشاهده می کنید،  مستندات مدل کسب و کار و داده های کسب و کار مهم ترین دارایی های یک کسب و کار به شمار می روند.

_{معرفی دادپرداز و خدمت جدید ارزیابی آمادگی حقوقی کسب‌وکار برای جذب سرمایه}

در پایان وبینار آمادگی حقوقی کسب‌وکارها برای جذب سرمایه، نخست سامانه‌ی حقوقی دادپرداز به عنوان یک کسب‌وکار فناورانه در حوزه‌ی ارائه‌ی خدمات حقوقی معرفی گردیده، سپس خدمت ارزشمند و جدیدی با عنوان «ارزیابی آمادگی حقوقی کسب‌وکار برای جذب سرمایه» که توسط وکلای عضو در سامانه‌ی مزبور ارائه می‌گردد تبیین گردید و در نهایت، بالغ بر ده سوال حقوقی که توسط حضار در وبینار پرسیده شده بود توسط سخنرانان خانم ستاره ایوبی، آقایان مهدی فریمانی و سعید نجات‌زادگان پاسخگویی شد و این جلسه در ساعت 19:10 روز چهارشنبه 29/3/1398 پایان یافت.