رسيدن به قالب‌های بومی بهترين روش فرهنگ‌سازی در جوامع مختلف است/ برای بررسی یک اتفاق فرهنگی باید به سیر تاریخی آن نیز توجه کرد

به گزارش خبرایران از روابط عمومی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، سومین نشست ـ پژوهشِ نقد فیلم با عنوان «به تماشای کتاب» روز شنبه دوازدهم دی‌ماه با نمایش و برگزاری جلسه نقد و تحلیل فیلم «جنگ کتابخانه» با حضور محمد سرشار مدیر شبکه کودک سیما (منتقد و کارشناس) و جمعی از کتابداران در فرهنگسرای ابن‌سینای تهران برگزار شد.

محمد سرشار در اين نشست درباره داستان «جنگ کتابخانه» گفت: قصه اين پويانمايي، شرح يك واقعه تروریستی در ژاپن است كه بر اساس يك رمان اتفاق افتاده است.گروهي درصدد دستگيري نويسنده اين رمان برمي‌آيند و گروهي ديگر براي دفاع از اين نويسنده تلاش مي‌كنند و وي را نجات مي‌دهند. درگيري‌هايي بين اين دو گروه اتفاق مي‌افتد و سرانجام نماینده یک سفارت اروپایی این نویسنده را نجات می‌دهد.

وي درباره اين پويانمايي افزود: اين فیلم، جزء فیلم‌های عامه پسند است و از نظر رعایت اصول فیلمنامه‌نویسی، شخصیت‌ پردازی و قهرمان پروری، نمونه قابل توجهی به حساب نمی‌آید اما به دليل توجه به سوژه کتابخانه در يك بستر فرهنگی خاص، مورد اهمیت قرار می‌گیرد.

وی با اشاره به قوانین کتابخانه‌های ژاپن ادامه داد: قوانین کتابخانه‌های ژاپن شامل 4 اصل مهم است و نقض اين قوانين، داستان فيلم را شكل مي‌دهد.

سرشار در توضيح اين قوانين افزود: طبق اين قوانين: "کتابدارها و کتابخانه‌ها مي‌توانند مواد و اقلام مورد نياز خود را گردآوري كنند."، " كتابخانه‌ها، آزادي پيشنهاد منابع خود به افراد را تضمين مي‌كنند."، " كتابدارها، حريم خصوصي كاربران خود را ضمانت مي‌كنند." و " كتابدارها با سانسور به هر شكلي مخالفت مي‌كنند."

مدیر شبکه کودک سیما در بخش ديگري از سخنان خود ضمن اشاره به درآمد بالاي كشور ژاپن از توليد انيميشن درباره چرخه صنعت فرهنگ در ژاپن گفت: ما اگر بدانیم کمیک استریپ به چه علت، متولد شده است می‌توانیم بفهمیم که ژاپنی ها از چه فرصتی براي توسعه آن، استفاده کرده‌اند.

وي این رمان را نمونه خوبی از مراحل تبدیل یک ایده به محصولی فرهنگی در ژاپن دانست و درباره تاريخچه شكل‌گيري پويانمايي در اين كشور ادامه داد: پس از جنگ جهانی دوم، شاهد اتصال دو کشور آمریکا و ژاپن و انتقال داستان مصور (کمیک استریپ) از آمریکا به ژاپن هستیم. فراگیر شدن کمیک استریپ در آمریکا، حاصل گران بودن تکنولوژی ساخت فیلم و پويانمايي بود. ژاپنی‌ها با هضم این عنصر فرهنگی تازه، تغییراتی در آن ایجاد کرده و سبکی خاص در آن پدید آوردند و بدين ترتيب، تكنيك کمیک استریپ آمریکایی به تكنيك مانگای (Manga) ژاپنی تبدیل شد.

سرشار افزود: پس از پیشرفت تکنولوژی ساخت پويانمايي و ارزان شدن آن، ژاپن در این زمینه به تولید انبوه پرداخت؛ چنانچه بسیاری از آثار پويانمايي که در دوران کودکی شاهد آن بودیم (مانند: مهاجران، با خانمان، پینوکیو، حنا دختری در مزرعه، بل و سباستین و...) حاصل کار ژاپنی‌ها است.

وی درباره مراحل شکل‌گیری این محصول فرهنگی ادامه داد: در نخستين مرحله، نویسنده‌‌ای به نوشتن 4 جلد رمان اقدام كرد. در مرحله بعد، 2 کمیک استریپ (مانگا) بر اساس آن شکل گرفت؛ سپس 2 نمایش رادیویی اینترنتی بر اساس آن ساخته شد، سپس  بعد از آن یک پويانمايي (جنگ کتابخانه) و بعد از آن نیز دو فیلم بر اساس آن ساخته شد.

سرشار درباره توسعه فرهنگی در جوامع خاطر نشان کرد: برای توسعه فرهنگی هر کشور، فرصت‌های تاریخی ایجاد می‌شود که اگر توسط جامعه، شناسایی شود، منجر به پیشروی خواهد شد و اگر از دست رود، جامعه برای توسعه باید تا رسیدن فرصت بعدی، منتظر بماند.

وي با اشاره به آمار استفاده از تلفن همراه در ميان جوامع تأكيد كرد: فرصت تاریخی ما در زمان حال، نرم‌افزارهاي تلفن همراه است. بر اساس آمار موجود در حال حاظر بیش از 80 درصد از افراد در امريكا و 30 درصد افراد در خاورميانه، اینترنت را از تلفن همراه خود دریافت می‌کند. قسمت زیادي از کسب و کار آینده در ابزاری مانند تلفن همراه خلاصه می‌شود. براي موفقيت در توسعه مطالعه بايد اتصال كتابخواني را با ابزار جديد فراهم كنيم تا بتوانيم مخاطبان بيشتري را به اين عرصه، جلب كنيم.

وی با بیان این مطلب که "برای بررسی یک اتفاق فرهنگی باید به سیر تاریخی آن نیز توجه کرد." افزود: بهترین روش فرهنگ‌سازی در جوامع مختلف، رسیدن به قالب‌های بومی و هضم آن فرهنگ توسط مردم است. در حوزه فرهنگ عامه اگر پاسخی کامل به مخاطب ارائه نشود، مخاطب رفته رفته ما را رها كرده و به سراغ منابع ديگر مي‌رود.

وي توجه به قالب‌هاي مورد علاقه مخاطب را از مهم‌ترين ابزار توسعه فرهنگي دانست و تصريح كرد: کتابخانه در صورتی می‌تواند توسعه پیدا کند که بر اساس نیازهای فرهنگی مخاطب به ارائه محصولات بپردازد. مطالعه کتاب، نشریات و منابع اینترنتی، تماشاي تلویزیون، تئاتر و گوش دادن به موسیقی و... قسمت‌هايي از فعاليت‌هاي فرهنگي افراد جامعه است. اجزای این مجموعه در کنار یکدیگر، مصرف فرهنگی ما را شکل می‌دهد.

وی با اشاره به کاربرد کتابخانه‌های عمومی به‌عنوان نهاد پاسخگو به نیازهای فرهنگی عمومی جامعه، خاطر نشان کرد: امروزه آن دسته از فروشگاه‌های کتاب که رویکرد فرهنگی خود را حفظ کرده‌اند در کنار فروش کتاب به ارائه سایر محصولات فرهنگی مانند: انواع لوح‌ فشرده، اسباب بازی، نرم‌افزار، پوشاک و... می‌پردازند و پاسخگوی سطح وسیعی از نیاز فرهنگی مخاطب خود هستند. کتابخانه‌های عمومی نیز مي‌تواند با ارائه قالب‌های متنوع فرهنگی، مخاطبان بیشتری را به خود جلب کند.

وی با اشاره به استفاده از ابزار مختلف در روند فرهنگ‌سازی به مجموعه‌هایی مانند «مدرسه موش‌ها»، «کلاه قرمزی» و «مجموعه شکرستان» اشاره کرد و گفت: در داخل کشور نیز تجربیات خوبی از به‌کارگیری قالب‌های متنوع برای ارائه یک محصول فرهنگی وجود دارد. ساخت فيلم سينمايي و ارائه نوشت‌افزار، لوح فشرده و اسباب‌بازی و... بر اساس مجموعه موفق تلويزيوني «مدرسه موش‌ها» یکی از نمونه‌هاي اين جريان است.

سرشار تأكيد كرد: در چرخه اقتصاد فرهنگ، زمانی می‌توان به بازگشت سرمایه و سوددهی، امیدوار بود که مخاطب و گرایش‌های وی را شناسایی کرده و  با استفاده از قالب‌های متنوع فرهنگی، او را به خود جلب کنیم. بهره‌گیری از یک قالب مشخص، به تنهایی جوابگوی نیاز سطح وسیعی از مخاطبین نخواهد بود.

وي با تأكيد بر استفاده از ابزاري مانند تلويزيون و شبكه خانگي در توسعه مطالعه به ارائه آماري در اين زمينه پرداخت و گفت: کودکان ايراني به طور متوسط 3 ساعت و 40 دقیقه و نوجوانان 3 ساعت و 20 دقیقه به تماشای تلویزیون می‌نشینند که زمان نسبتاً زیادی است. کودکان 6 تا 10 سال (در تهران) نیز هر دو هفته، تقریباً یک لوح فشره فیلم یا پويانمايي را خریداری می‌کنند.

وی با اشاره به تجربه موفق «فيتيله‌ای‌ها» در اتصال برنامه‌هاي شبكه خانگي و انتشار كتاب‌ گفت: اگر بتوانیم بین قالب‌های مورد علاقه مخاطب و قالب‌های دیگر، رابطه مستقیمی برقرار کرده و این زمان‌ها را به‌شکلی به کتاب، متصل کنیم به نتایج مطلوبی در این زمینه دست خواهیم یافت.

وي در خاتمه گفت: محتوا در بسترهای مختلف قابل عرضه است و فن‌آوری تولید نباید ما را از محتوا غافل کند. برای پیشرفت و توسعه مطالعه، لازم است، اتصال مناسبی بین محتوای کتاب‌ها و ابزار جدید به وجود آوریم و محتوای اطلاعاتی کتابخانه‌ها را در قالب‌های جدید به مخاطب ارائه کنیم.