چندی پیش در بزرگترین دورهمی استارتاپی، کارآفرینان درباره مهمترین دغدغه‌های این روزهای جامعه جوان و مسایل مربوط به زیست‌بوم کارآفرینی کشور، بحث‌ها و گفت‌و‌گوهای جالبی انجام دادند و از زبان آنها نکات شنیدنی بسیاری مطرح شد. به همین بهانه ۱۵ نکته از میان صحبت‌های آنها را باهم مرور می‌کنیم:
۱- تعاملی که روش‌های بهتر خلق می‌کند
یکی از مهمترین چالش‌های این روزها در زمینه استارتاپ‌ها، موضوع رقابت این کسبوکارهای نوپا با کسب‌کارهای سنتی است. شهرام شاهکار مدیرعامل اسنپ در این زمینه می‌گوید: «کسبوکارهای نوپا در راستای حمایت از افراد و ایجاد کیفیت بهتر می‌توانند ارزش بسیار بیشتری نسبت به کسبوکارهای سنتی خلق کنند. این کسبوکارهای نوپا در مواجهه با روش‌های سنتی می‌توانند در تقابل با یکدیگر باشند اما گاهی می‌توانند در کنار یکدیگر قرار گرفته و روش‌های جدیدتر، کامل‌تر و با‌کیفیت‌تری را خلق کنند.»
۲- اتهام نفوذ، بزرگترین خیانت
اتهام غیرمنصفانه نفوذ به جامعه کارآفرینی استارتاپی ایران از آن دسته موضوعاتی است که فضای این اکوسیستم را تحت تاثیر قرار داده است. در همین راستا سعید محمدی بنیان‌گذار دیجی‌کالا با تاکید براینکه متهم کردن فضای کارآفرینی کشور در این شرایط درست نیست و با بیان اینکه فضای کسب و کارهای اینترنتی، از شفاف‌ترین کسب‌وکارها در کشور است، می‌گوید: «بدون آنکه این کسب‌وکارها را از نزدیک بشناسیم متهم کردن آنها بزرگترین خیانتی است که می‌توان در حق کشور کرد. باید از کسانی که این مباحث را مطرح می‌کنند پرسید که چرا مثل همه، دغدغه‌شان را مطرح نمی‌کنند که اگر نیازمند شفاف‌سازی بود شفاف‌سازی کنیم وگرنه برای آن راه حلی پیدا کنیم.»
۳- امید، هدیه‌ای به جامعه
فضای پر امید و هدفمند کسبوکارهای استارتاپی این‌روزها بسیاری از جوانان نخبه کشور را در زمینه‌های مختلف درگیر کرده است. نازنین دانشور موسس تخفیفان نیز با اشاره به توسعه کسبوکارهای نوپا ظرف مدت ۱۰ سال می‌گوید: «هر آنچه که به جامعه امید دهد یک هدیه محسوب میشود و کارآفرینی نیز به دلیل این مزیت، نقطه امید کسب‌و‌کار خواهد بود. مشارکت شرکت‌های سرمایه‌گذاری خارجی لزوما منجربه افزایش ریسک نفوذ نمی‌شود بلکه سرمایه خارجی در بسیاری از صنایع یک نقطه مثبت در آن صنعت محسوب شده و بارقه امید به وجود می‌آورد و اینکه سرمایه‌گذاری خارجی نفوذ معنی شود، اشتباه است.»
۴- ما چه خطری می‌توانیم داشته باشیم؟
تقابل صدا و سیما با آپارات نیز یکی دیگر بحث‌های داغ این‌روزهای جامعه استارتاپی است. در همین رابطه محمدجواد شکوری مقدم، موسس آپارات با بیان اینکه تقابل با کسبوکارهای نوپا باعث ریزش مخاطب میشود و آفتی برای کسب‌و‌کار است، می‌گوید: «هم‌اکنون اینستاگرام در حال راه‌اندازی سرویس ویدئو زنده استریم است که می‌تواند به صورت رایگان به ۸۰۰ هزار نفر در آن واحد سرویس دهد. وقتی این مدل سرویس‌ها در کمتر از آنچه که فکر می‌کنیم وارد فضای تکنولوژی شده است، نقش سرویس‌دهنده‌ای مثل آپارات چه خطری می‌تواند برای سازمان‌هایی مانند صدا و سیما داشته باشد؟»
۵- نقطه اشتراک تمام کارآفرینان چیست؟
تجربه‌های کارآفرینان موفق برای بسیاری آنهایی که در ابتدای راه قرار دارند، شنیدنی است. علیرضا صادقیان، موسس استارتاپ نت‌برگ درباره همین موضوع جالب است. وی می‌گوید: «به نظر من نقطه اشتراک تمام کارآفرینان جهان این است: نکاتی که دیگران نمی دیدند را دیدن و آن را به شکل ساده برای افرادی که قرار بود با آنها همراه شوند اعم از مشتری، سرمایه‌گذار و تیم اجرایی درمیان گذاشتن. از آنچه قرار است خلق کنید تصویری درست و شفاف بسازید که بتوانید به بهترین و ساده‌ترین شکل برای دیگران تعریف کنید؛ همان کاری که ما در ابتدا انجام دادیم»
۶- تیم بهتر است یا ایده؟
بحث حفاظت از ایده‌ها در حوزه استارتاپی هم یکی از مهمترین چالش‌های این اکوسیستم به حساب می‌آید. محسن ملایری، مدیرعامل شتاب‌دهنده آواتک در همین زمینه و درباره اهمیت بیشتر تیم نسبت به ایده می‌گوید: «بازار فعلی پر است از ایده‌های مشابه اما چیزی که کسب‌وکارها را از هم متمایز می‌کند تیم‌ها هستند. شتاب‌دهنده‌ها ماموریت دارند تا تیم‌ها را پیدا کنند بعد به آنها شکل و هویت بدهند و از آنها تیمی بسازند با محصول و خدماتی با قابلیت رقابت در بازار؛ در موفقیت یک استارت‌آپ داشتن تیم قوی مهم‌تر از ایده است»
۷- امتیاز استارتاپ‌های خدماتی
وقتی به هر بهانه‌ای از استارتاپ‌ها نمایش منفی نشان داده شود، خدمات‌محور بودن بعضی از آنها هم تبدیل به دغدغه میشود اما محمد امین صمیمی، مدیرعامل و عضو هیات مدیره شتاب‌دهنده فرهنگی-مذهبی شفق درباره همین موضوع می‌گوید: «در حال حاضر اقتصاد به سمت اقتصاد خدمات‌محور در جهان پیش می‌رود و این به‌نظر من چیز بدی نیست. شما وقتی محصول فرهنگی استفاده نمی‌کنید از محصولات فرهنگی دیگران استفاده خواهید کرد پس چه بهتر که خودمان تولیدکننده فرهنگ اسلامی ایرانی خود باشیم.»
۸- نخبگان قرار را بر فرار ترجیح دادند
یکی دیگر از دغدغه‌های غیرمنصفانه مطرح شده در زمینه استارتاپ‌ها، پل شدن این نوع کسب‌وکارها برای فرار مغزها و نخبگان است. در همین زمینه حمزه قطبی‌نژاد، مدیر شتاب‌دهنده نوتک می‌گوید: «در صورتی که بستر اثرگذاری فراهم شود، انگیزه‌ای ایجاد خواهد شد که نخبگان در کشور بمانند. هستند کسانی که امکان پذیرش از دانشگاه‌های معتبر آمریکایی داشته‌اند اما به دلیل افق رویکرد استارتاپی و با سرمایه کم ماندند و هم‌اکنون دارای یک استارتاپ موفق هستند.»
۹- شتاب‌دهنده‌ها «دزد» نیستند!
دزدی ایده‌های ناب جوانان ایرانی هم از آن دسته اتهامات عجیبی است که احمدرضا مسرور، مدیرعامل دیموند درباره آن اینچنین می‌گوید: «برخی صاحبان ایده از شتاب‌دهنده‌ها می‌ترسند که مبادا ایده‌شان توسط شتاب‌دهنده به سرقت برود، ولی به نظر من دزدیدن ایده یک بهانه است. دلیل ترس تیم‌های استارتاپی از شتاب‌دهنده‌ها عدم آگاهی و شناخت از نوع فعالیت شتاب‌دهنده است؛ لذا باید این فضا را از طریق شفاف‌سازی صفر تا صد و دادن قدرت انتخاب به آنها تغییر دهیم. فضای امیدواری و فراهم‌کردن زمینه‌ها برای فعالیت جوانان در این عرصه از مهمترین و بهترین کارها برای جذب جوانان و نخبگان کشور به ماندن در کشور است. ایده‌های اولیه ایده‌های عجیب و غریبی نیست که بخواهد دزدیده شود.»
۱۰- تغییرات مثبت
تغییر مثبت و حرکت به سوی کمال از مهمترین توصیه‌های مذهبی ما به حساب می‌آید؛ آن‌قدر که توصیه شده امروزمان شبیه دیروزمان نباشد و فردا را بهتر از امروز بسازیم. اما همین واژه «تغییر» بهانه‌ای شده است برای اتهام به استارتاپ‌ها! ناصر غانم‌زاده، مدیرعامل شتاب‌دهنده فینوا در همین زمینه می‌گوید: «دنیا در هر صورت تغییر می‌کند. حالا ما باید سعی کنیم این تغییر را به صورت مثبت در جهت تسهیل زندگی مردم و بالاتر بردن سطح زندگی انجام دهیم. بهتر است ما خودمان دست‌اندرکار این تغییر مثبت باشیم تا اینکه اجازه دهیم کسی از بیرون این کار را برای ما انجام دهد.»
۱۱- چه زمانی سرمایه‌گذاری خارجی لازم است؟
سرمایه‌گذاری خارجی یکی از مهمترین بحث‌های این‌روزهای اکوسیستم استارتاپی است. سید سعید رحمانی خضری مدیرعامل سرآوا در همین زمینه می‌گوید: «بسیاری از استارتاپ‌ها در مراحل اولیه رشد و یا در حین حضور در شتاب‌دهنده‌ها نیاز به سرمایه ندارند؛ اگر هم داشته باشند، می‌توانند از سرمایه‌گذاران داخلی جذب سرمایه کنند و در این مرحله از رشد واقعا نیازی به سرمایه خارجی نیست. ما در دوران تحریم‌ها با اتکای کامل به تجربه مدیریتی، دانش و سرمایه داخلی حرکت کردیم و بعد از کاهش تحریم‌ها با آگاهی به نیاز بر آماده‌سازی کسبوکارهای ملی برای رقابت با شرکت‌های چندملیتی که قصد ورود به بازار کشورمان را دارند، برای دسترسی و انتقال دانش مدیریتی تراز جهانی جذب سرمایه خارجی را در نظر گرفتیم. جذب سرمایه‌گذار خارجی تنها زمانی مقبول است که با تعهد انتقال دانش مدیریتی و در مرحله‌ای از رشد باشد.»
۱۲- تجربه و دانش، سرمایه‌های مهم
موضوع انتقال دانش هم از آن دسته موضوعات مهم اکوسیستم استارتاپی است. رضا زرنوخی، رئیس هیات‌مدیره انجمن صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه در همین زمینه می‌گوید: «ما با سرمایه‌گذاری خارجی علاوه بر پول، تجربه و دانش را وارد می‌کنیم و از این لحاظ خیلی مفید است. اما برخی استارتاپ‌ها فکر می‌کنند با پول خارجی زودتر به نتیجه می‌رسند که این درست نیست. دسترسی به پول وجود دارد و نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی نداریم. اما از طرفی باید به این نکته توجه داشت که سرمایه‌گذاران خارجی برای ما تجربه می‌آورند و حرفه‌ای‌تر هستند و از این جهت سرمایه آنها می‌تواند مزیت باشد.»
۱۳- نقش قانونگذار
شهاب جوانمردی، مدیرعامل شرکت فناپ درباره یکی از مهمترین موضوعات کسبوکارهای نوپا سخن می‌گوید. وی با تاکید بر اینکه قانونگذار باید اطمینان خاطر ایجاد کند که سرمایه‌گذار مطمئن شود سرمایه‌گذاری بی‌دردسر و بدون تهدیدی خواهد داشت، در مورد نیاز به مدل سرمایه‌گذاری خارجی در فضای استارتاپی ایران با توجه به طرح موضوعاتی از قبیل نفوذ جریان‌های خارجی و سرقت داده‌های ایرانی می‌گوید: «در یک اقتصاد آزاد شاهد این مسئله هستیم که سرمایه به دنبال فرصت می‌گردد و شعاع پیرامونی آن را بیشتر می‌کند. هم‌اکنون فرصت سرمایه‌گذاری در خاورمیانه رو به رشد است و محدود به ایران نیست. اگر فرصت در ایران باشد سرمایه‌گذار بیرونی ترغیب میشود.»
۱۴- ایجاد اشتغال با هزینه‌های کم
اگر بگوییم اشتغال مهمترین دغدغه این‌روزهای مردم ایران است، اغراق نکرده‌ایم. از طرفی استارتاپ‌ها می‌توانند نقش بسزایی در اشتغال‌زایی داشته باشند. علی فیاض بخش، مدیرعامل حرکت اول در همین زمینه میانگین هزینه اشتغال‌زایی یک نفر در ایران را ۱۰۰ میلیون تومان عنوان کرده و می‌گوید: «این هزینه در حوزه نفت و گاز یک میلیارد تومان برآورد میشود و این درحالی است که این هزینه در استارت‌آپ‌ها چند هزارم این ارقام است. برای مثال ۵ استارتاپ برتر ۳ هزار نفر اشتغال‌زایی کرده‌اند که اگر با ارقام متوسط هزینه اشتغال آن را محاسبه کنیم، سرمایه‌گذاری ۳ هزار میلیارد تومانی برای کشور رقم زده‌اند. این اتفاق با بهره‌وری بالا و هزینه بسیار کم ممکن شده است.»
۱۵- اقتصاد مقاومتی در فضای امن
کارآفرینان استارتاپی در میثاق‌نامه خود خواستار ایجاد فضای امن برای ادامه فعالیت هستند و خود را متعهد به حفظ امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران می‌دانند: «جمع گرم ما در این زیست‌بوم، معنی کارآفرینی استارت‌آپی را تلاش شبانه‌روزی و جهادگونه در اقدام و عمل به اقتصاد مقاومتی درجهت رفع بزرگترین معضل کشور که بیکاری جوانان لایق این مرز و بوم است، می‌داند و در این راستا، قدم‌های استواری در این سال‌ها برداشته است. ما تلاش‌های خود را در جهت ارتقای بهره‌وری بر پایه دانش و نوآوری که منجر به رشد و توسعه اقتصاد ایران اسلامی عزیزمان میشود، دانسته و به دور از حرافی، تهمت و سیاست‌ورزی با حفظ وحدت از رقابت‌های سالم اقتصادی در فضایی شفاف استقبال می‌کنیم. از بزرگان، مسئولان و دلسوزان نظام که همیشه حامی این جوانان بی‌ادعا بوده‌اند، می‌خواهیم همچنان حامی ما باشند و موانع داخلی و تهدیدها را از مقابل رشد کسبوکارهای نوپای ملی ما که در دوران تحریم‌های ظالمانه و با اتکا به جوانان و سرمایه داخلی شکل گرفته‌اند برداشته و اطمینان خاطر داشته باشند که ما نیز با تمام وجود، خود را متعهد به استقلال و پایبند به حفظ امنیت ملی کشور عزیزمان می‌دانیم.»