خبرایران: با توجه به اینکه پروسه تبادل چک در چکاوک کاملا متفاوت با اتاق پایاپای است همکاران در حوزه های خبری تلقی کردند بانک مرکزی مخفی کاری می کند واگر اعداد برگشتی را منتشر کند ممکن است شائبه رکود افزایش یابد. این مساله به هیچ وجه پذیرفتنی نیست
به گزارش خبرایران،طبق آمار بانک مرکزی فقط در اسفند ماه سال ۹۵، رقم ۱۲۷۰۰میلیارد تومان چک برگشت خورده است. اگر این یک ماه را به ۱۲ ماه سال تعمیم دهیم رقم کل چک های برگشتی به بیش از ۱۵۰ هزار میلیارد تومان می رسد در حالی که کارشناسان برگشت خوردن چک را یکی از عوامل رکود عنوان کرده و اینکه از هر ۵ چکصادر شده یکی برگشت می خورد را علامت خوبی برای اقتصاد کشور نمی دانند، اما سید محمود احمدی دبیر کل بانک مرکزی تاثیر رکود بر برگشت خوردن چک را رد کرده و امیدوار است درآینده ای نه چندان دور با اتکا به ظرفیت های سامانه چکاوک بی اخلاقی های ناشی از عدم پراخت چک در کشور کمترمشاهده شود. سید محمود احمدی دبیر کل بانک مرکزی در حالی که نزدیک به دو سال از راه اندازی سامانه چکاوک می گذرد و مردم منتظر اجرای طرح های ۲ و ۳ چکاوک هستند ویژگی ها و شاخص های این سامانه را تبیین کرده است که در ادامه می خوانیم.
احمدی با رد تاثیر گذاری رکود بر برگشت خوردن چک ها گفت: اینکه برخی از کارشناسان برگشت چک را بعد از اجرای سامانه چکاوک دلیلی بر افزایش رکود تلقی می کنند نظر خود آنهاست بنابراین آنها باید پاسخگوی این برداشت و تحلیل باشند. دلیل این موضوع هم آن است که تنها چکاوک نیست که در حوزه مبادلات پولی کشورحضور دارد بلکه سامانه های دیگری هم در حال فعالیت هستند که باید به آنها نیز پرداخته شود.
وی ضمن اشاره به افزایش رشد مبادلاتی در کشور عنوان کرد: به عنوان نمونه در سه سامانه مبادلات پولی سال جاری نسبت به سال گذشته با رشد ۳۴۴درصدی مواجه بوده است. بنابراین با توجه به اینکه آمارهای شبکه بانکداری الکترونیکی کشور به شدت در حال افزایش است، اگر بخواهیم عملکرد چکاوک را دال بر رکود یا افزایش چک بدانیم و اگر افت وخیز در چکاوک را نشانه افت و خیز در رکود عنوان کنیم باید این موضوع را به سایر مبادلات وسامانه ها نیز تعمیم دهیم و افت وخیز آنها را نیز مورد ارزیابی قرار دهیم. وی در ادامه افزود: آنچه درباره چکاوک مطرح است بحث برگشتی چک هاست و اینکه چک های برگشتی ها چه میزان کاهش یا افزایش داشته است. لازم به توضیح است هنگامی که سامانه چکاوک راه اندازی شد مطمئن بودیم در چکاوک نیز ممکن است شاهد افزایش چک برگشتی باشیم اما این موضوع را هیچ گاه به مساله رکود ارتباط ندادیم. احمدی تصریح کرد: در گذشته ممکن بود فردی برای دریافت و خرد کردن چک به بانک برود و با توجه به ارتباطات بین افراد ومتصدیان بانکی کارمند شعبه بانک مورد نظر برای چک جواز برگشتی صادر نکند درحالی که از مزایای سامانه چکاوک آن است که دیگرافراد نمی دانند چک در کجا عرضه می شود و به محض اینکه قرار گرفتن در کانتر بانک در صورتی که حساب خالی باشد چک برگشت می خورد. واضح است یکی از مهمترین اهداف سامانه چکاوک شفافیت بخشی و بازگرداندن آبرو به چک بوده است چرا که در این سامانه به شدت بر چک های صادر شده نظارت می شود.
دبیر کل بانک مرکزی با انتقاد از نگرش سیاسی به موضوع چک های برگشتی گفت: یک بحث دیگری که غالبا مطرح می شود تهمت هایی مبنی برعدم انتشار چک های برگشتی به بانک مرکزی است که گاها منتشر می شود. متاسفانه غالبا با نگرش سیاسی با این موضوع برخورد می شود در حالی که بانک مرکزی این اتهام را رد می کند.
احمدی با اشاره به وضعیت اتاق های سنتی پایاپای خاطر نشان کرد: ۲۲۰ اتاق پایاپای که در کشور که به صورت بسیار سنتی، قدیمی و پرخطا به مبادله چک ها می پرداختند هیچ گاه نتوانست به شفافیت حوزه چک کمک کند چرا که در گذشته اتاق های پایاپای هیچ گاه آمار قابل استنادی از چک های مبادله شده و برگشت خورده ارائه ندادند. درحالی که با راه اندازی سامانه چکاوک ناچار بودیم حداقل یک سال یا بیشتر انتظار بکشیم تا متوجه دستاوردهای سامانه چکاوک شویم. با توجه به اینکه روش و شیوه در سامانه چکاوک تغییر یافته واصولا هر چکی در هر بانکی روی کانتر قرار می گرفت و در سامانه چکاوک حرکت می کرد و تبادلات انجام میگرفت بنابراین باید آمار چکاوک را با خود چکاوک مقایسه کرد. وی اظهار داشت: خوشبختانه در طی یکی دو روز آینده آمارها و تحلیل های خوبی از عملکرد این سامانه و شفافیت سازی سامانه چکاوک به اطلاع عموم مردم خواهد رسید و مسئولین بانک مرکزی واصحاب خبر نیز در تشریح جزییات قرار خواهند گرفت.
دبیر کل بانک مرکزی با اشاره به استقبال مردم از سامانه چکاوک یادآور شد: با توجه به اینکه درسامانه چکاوک زمان تبادل چک را که بین دو هفته تا بیست روز بود و آن را به کمتر از یک روز منتقل کردیم شاهداستقبال مردم از چکاوک هستیم تا جایی که در برخی روزها بیش از یک ونیم میلیون چک در سامانه چکاوک مبادله می شود. لذا هنگامی که مردم می توانند کمتر از یک روز پول خود را دریافت کنند بیشتر به چکاوک تمایل نشان می دهند. احمدی گفت: در مرحله دوم که چکاوک دو و سه روی کار می آید شاهد ارائه آمار و تحلیل های دقیق تری در این حوزه خواهیم بود.
احمدی صیاد را تکمیل کننده سامانه چکاوک عنوان کرده و افزود: یکی از مقاصد دیگر چکاوک این است که مانع چک برگشتی نه از طریق چکاوک بلکه از طریق صیاد گرفته می شود به این معنا که فردی که چک برگشتی داشته باشد به هیچ وجه امکان دریافت چک نخواهد داشت، یعنی چکاوک با صیاد تکمیل می شود به این معنا که این سامانه به فردی که چک برگشتی دارد اجازه دریافت نمی دهد بنابراین باعث اعتبار چک می شود. هنگامی که چک دریافت می شود با توجه و براساس کدی که روی هر برگ چک درج می شود اعتبار آن تایید شده خواهد بود.
دبیر کل بانک مرکزی در پاسخ به این سوال که مزایای سامانه چکاوک چیست گفت: سامانه چکاوک از چند جهت حائز اهمیت است چرا که توانسته شفافیت را برای بانک مرکزی و تمامی تحلیل گران اقتصادی و پژوهشگران بازارهای مالی فراهم کند. از خصوصیات سامانه چکاوک درآینده می توان به این مساله اشاره کرد که اگر در آینده حرفه های مختلفی ایجاد شود از طریق چکاوک می توان از میزان چک های برگشتی، چک های مبادله شده و میزان مبادلات چک در هر استان به صورت مجزا اطلاعات قابل توجهی کسب کرد. بنابراین می توان گفت چکاوک مجموعه ای است که سفره بزرگی را برای استفاده بانکها، بانک مرکزی و حوزه های پژوهشی و شفافیت سازی اقتصادی فراهم می کند.
وی راه اندازی این سامانه را عاملی برای جلوگیری از بی اخلاقی های اقتصادی در حوزه چک عنوان کرده و افزود: خوشبختانه سامانه چکاوک امکان بی اخلاقی ها را از چک وکسانی که عامل این بی اخلاقی ها در بانک ها می شدند گرفته است ازاین رو کسی که چک برگشتی داشته باشد با سامانه چکاوک دیگر امکان دریافت چک را نخواهد داشت. شاید بهتر باشد که بگوییم اگر چکاوک نتواند فرهنگ بی اخلاقی را منتفی نکند حداقل در این سامانه اجازه کلاهبرداری وسوء استفاده به کسی داده نمی شود. دبیر کل بانک مرکزی خاطر نشان کرد: برداشت ما ازاین سامانه این است که چک به اعتبار خود دست یافته و صادر کننده چک باید فرد معتبری باشد تا فرد ذی نفع به صادر کننده و به بانک و سیستم اعتماد کند. در هیچ جای دنیا نمی توان مانع بی اخلاقی ها در حوزه چک شد اما مزیت سامانه چکاوک آن است که با اجرایی شدن صیاد چکاوک دیگر اجازه بی اخلاقی را به کسی نخواهد داد.
احمدی تعبیر خود را از خبر برگشت خوردن چک ها اینگونه عنوان کرد: تعبیر ما از اینکه می گویند برگشت چک دال بر افزایش رکود است همانند این است که در گذشته برای گرفتن آژانس می بایست دقایقی طولانی انتظار می کشیدیم در حالی که در حال حاضر می توانید با استفاده از تلفن همراهتان در کوتاه ترین زمان نزدیک ترین تاکسی به خود را اجاره کنید. بنابراین با توجه به اینکه شیوه ها تغییر کرده مقایسه گذشته وحال درست نیست از این رو ما صبر کردیم تا چکاوک را با چکاوک مقایسه کنیم. وی ادامه داد: با توجه به اینکه پروسه تبادل چک در چکاوک کاملا متفاوت با اتاق پایاپای است همکاران در حوزه های خبری تلقی کردند بانک مرکزی مخفی کاری می کند واگر اعداد برگشتی را منتشر کند ممکن است شائبه رکود افزایش یابد. این مسئول بانکی تصریح کرد: این مساله به هیچ وجه پذیرفتنی نیست چرا که بانک مرکزی ناچار بود برای به بلوغ رسیدن چکاوک منتظر بماند تا با شاخص سازی و آمارگیری به بسیاری از سئوالات پاسخ دهد. اینکه وضعیت چک وبانک ها چگونه است و چک ها در چه مبالغی برگشت می خورند به ما این تحلیل را می دهد که در چه سطحی از مبادلات خرد، متوسط یا کلان چک برگشتی داریم. برداشت ما این است چکاوک معدنی است از خروجی گران بها که می توان از آن در راستای شفافیت سازی استفاده کرد.
وی در پایان درباره مزیت های چکاوک ۲و ۳ اظهار داشت: چکاوک ۲و ۳ درصدد است اگر چکی را در داخل بانکی برای خود آن بانک دریافت کردیم وارد سامانه چکاوک کند چون تا پیش از این چنین چک هایی در مسیر چکاوک طی نمی شد یعنی با پوشش دادن این موضوع متوجه تغییر آمارها در چک های برگشتی خواهیم شد. همچنین چک های تضمینی نیز در بستر چکاوک قرار خواهند گرفت. موضوع دیگری که در چکاوک ۲و۳ دنبال می شود و به موضوع افزایش شفافیت درنهادهای دولتی و کاهش سوء استفاده کمک می کند شفاف سازی مبادلات حسابهای دولتی، درآمدها وهزینه های دولتی است که می توان از این طریق آمار واطلاعات دقیقی از هزینه های دولت ارائه داد.