احیاء دریاچه ارومیه بر اثر توجه و نگاه ویژه رئیس جمهوری و کار عظیم و عزم دستگاه ها بوده/ که تاثیرات محیط زیستی بسیار گسترده است/ نمی توان مدیریت شهری را بدون توجه به مبحث تغییر اقلیم در نظر گرفت

به گزارش خبرایران معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در سومین نشست هم‌اندیشی و هم‌آوایی آینده شهری ایران با محوریت سنجش وضعیت پایداری در کلانشهر تهران که عصر روز سه شنبه به میزبانی سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد با اشاره به گرایش جوامع بشری از جمله جامعه ایرانی به سمت شهرنشینی، گفت: در نتیجه توجه به موضوع مدیریت شهری و شهرنشینی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

 معاون رئیس جمهور افزود: شاخص ها و تعاریفی تحت عنوان شهرهای پایدار، شهرهای شکوفا، شهرهای تاب آور، شهرهای سازگار با محیط زیست و شهرهایی که بتوان به لحاظ اقتصادی و فرهنگی و به جهات و ابعاد مختلف توسعه پایدار، شهرهای قابل زیست باشد، امروز بسیار مورد توجه است.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن یادآوری این موضوع که یکی از تعاریف بسیار قابل توجه و تاکید در دنیای امروز، شهر قابل زیست است، خاطرنشان کرد: در واقع پرسش اصلی این است که شهر برای ماشین، بتن، ساختمان، درخت یا انسان است. زیرا انسان قرار است در شهر زندگی کند.

وی ادامه داد: زندگی به معنای تمام ابعاد عاطفی و انسانی، بازی و امنیت کودکان، استراحت و آسایش سالمندان، تلاش و فعالیت مردم و تعالی مادی و معنوی آن ها است و شهر در چنین چارچوبی تعریف می شود. زیرا انسان پس از همه گام ها و تلاش هایی که در جهت توسعه داشته درجستجوی سکونتگاه های قابل زیست است چرا که توسعه ناپایدار، عملا امکان زندگی را بسیار سخت کرده است.

این مقام مسئول با اشاره به گسترش آلودگی های مختلف همچون آلودگی هوا و صدا در شهرها، همچنین دور شدن شهرها از طبیعت و توسعه بتن و خودرو در شهرها و گسترش شهرسازی بر مبنای ساخت و توسعه تونل ها و پل ها برای خودرو، اظهار کرد: چنین شهرهایی کمتر قابل زیست است.

ابتکار ضمن مرور اهداف 17 گانه توسعه پایدار جهانی، یادآوری کرد: یکی از این اهداف به موضوع شهرهای پایدار و قابل زیست اختصاص دارد و شاخص های بسیار ارزشمندی برای این هدف تعریف شده است.

معاون رئیس جمهور افزود: علاوه بر اهداف توسعه پایدار جهانی، امروز در جهان موضوع و بحث شکوفایی شهری و شاخص های شکوفایی شهری با نگاهی جامع به ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و محیط زیستی مطرح است.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه در سطح جهانی مبحث شهرنشینی همگام و هم سو با ملاحظات محیط زیستی نیز مطرح است، ادامه داد: این مبحث تاکید دارد که مدیریت، برنامه ریزی و طراحی شهرها باید مبتنی بر ملاحظات اکولوژیک و شاخص های سلامت و محیط زیست باشد.

وی اشاره ای هم به جهت گیری های ملی در این حوزه داشت و از توجه جدی به مبحث مدیریت شهری با شاخص های پایداری و محیط زیستی در سیاست های کلی محیط زیست نظام ابلاغی مقام معظم رهبری، همچنین برنامه ششم توسعه و برنامه دولت یازدهم گفت.

این مقام مسئول ادامه داد: خوشبختانه امروز پس از چهار سال علاوه بر اینکه می توانم سیاهه بلند بالایی از سیاست های اتخاذی برای بهبود شرایط زندگی و قابل زیست بودن شهرهای ایران ارائه بدهم، می توانم از دستاوردهای مثبت به رغم مشکلات و چالش های فراوان نیز گزارشی ارائه دهم.

ابتکار معاون رئیس جمهور با ذکر مثال دریاچه ارومیه و شرح روند احیاء این دریاچه مهم، گفت: گاهی وقتی از شهرها صحبت می کنیم گمان می کنیم تنها در خصوص همین محدوده داخل شهرها یا حداکثر حریم شهرها صحبت می کنیم و این موضوعی است که با توجه به سابقه عضویت در شورای شهر سوم تهران به خوبی آن را درک کردم. اگرچه در همان شورا بسیار تلاش کردم تا این تعاریف بسته تغییر کند و تاثیر اکوسیستم ها بر یکدیگر در این تعاریف گنجانده شود.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تاکید بر این موضوع که احیاء دریاچه ارومیه بر اثر توجه و نگاه ویژه رئیس جمهوری و کار عظیم و عزم دستگاه ها در ابعاد مختلف همچون توقف سدسازی ها، تدوین طرح جامع، رهاسازی حق آبه ها، لایروبی رودخانه ها و آماده سازی شرایط برای رسیدن آب به دریاچه، اصلاح الگوی کشت و آبیاری صورت پذیرفت، تصریح کرد: تاثیر خشک شدن دریاچه ارومیه بر زندگی و زیست 14 میلیون نفر از مردم کشور که غالبا در شهرهای حومه دریاچه ارومیه و استان های همجوار زندگی می کنند نشان می دهد که شهرنشینی تا چه میزان متاثر از محیط های اطراف و سیاست های کلان به حفظ منابع طبیعی و محیط زیست و تالاب ها می انجامد.

وی اشاره ای هم به موضوع گرد و غبار و تاثیر این طوفان ها بر زیست مردم داشت و اظهار کرد: امروز شهرهای کشور ما تحت تاثیر طوفان های گرد و غبار کشور عراق است. مشابه همان تاثیری که شهرهای اروپایی همچون آتن، بارسلون، مادرید، رم و شهرهای جنوب ایتالیا از طوفان های گرد و غباری شمال آفریقا می پذیرند و این بدان معنا است که تاثیرات محیط زیستی بسیار گسترده است و در نتیجه نگاه و تعریف ما از شهر نمی تواند محدود باشد.

این مقام مسئول خاطرنشان کرد: امروز نمی توان مدیریت شهری را بدون توجه به مبحث تغییر اقلیم در نظر گرفت زیرا یکی از مولفه های مهم شهرهای پایدار توجه به موضوع تاب آوری در مقابل تغییر اقلیم و برنامه های مدیریت شهری برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، همچنین سازگاری و تاب آوری در مقابل تغییرات اقلیم، افزایش دما، کاهش بارندگی و تاثیر این موضوعات بر منابع آب و مدیریت منابع آب است.

ابتکار تاکید کرد: بنابراین نگاه و نحوه مدیریت شهری ما در حوزه های مختلف اقتصاد شهری، معماری و منظر شهری، محیط زیست شهری، فرهنگی و اجتماعی باید منطبق با تحولات دنیا و اقتضائات ملی و جامع باشد.

معاون رئیس جمهور یکی از دستاوردهای مهم دولت یازدهم در شهرها را کاهش آلودگی هوا دانست و افزود: بنابر گزارش سازمان بهداشت جهانی از هر هشت مورد مرگ و میر در دنیا، یک مورد منتسب به آلودگی هوا است و این موضوع بیانگر میزان تهدیدپذیری زیست افراد به ویژه شهرنشین ها و به طور خاص ساکنان کلانشهرها و شهرهای صنعتی از موضوع آلودگی هوا است.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با یادآوری این موضوع که هر انسان روزانه به 16 کیلو هوا برای تنفس نیاز دارد، گفت: آلاینده ها از طریق همین هوای تنفسی وارد بدن و سیستم گردش خون افراد می شوند و عوارض گسترده ای برای سلامتی آن ها ایجاد می کنند.

وی خاطرنشان کرد: به دلیل همین اهمیت موضوع بود که دولت یازدهم با اجرای برنامه ها و اقدام های مختلفی همچون یکپارچه سازی سیستم معاینه فنی خودروها (سیمفا)، حذف بنزین آلوده به بنزن پتروشیمی، توزیع بنزین و گازوئیل یورو 4، ارتقاء استاندارد خودروها به یورو 4، کاهش سوخت مازوت مصرفی در نیروگاه های کشور از 45 درصد در سال 92 به 8 درصد در سال 95 و برنامه ریزی برای رساندن این میزان به صفر در سال 96، خروج 60 هزار تاکسی فرسوده از خطوط حمل و نقل عمومی، خروج بیش از 900هزار خودرو فرسوده از سیستم حمل و نقل برای بهبود کیفیت هوای کشور به ویژه در هشت کلانشهر آلوده که جمعیتی معادل تقریبا 30 میلیون نفر را در بر می گیرد، گام برداشت.

این مقام مسئول ادامه داد: در نتیجه همین اقدامات است که سال 95 اصفهان به رغم آنکه شهری با ابعاد صنعتی و گردشگری گسترده است نسبت به سال 92 شاهد افزایش سه برابری روزهای سالم و پاک بود یا در شیراز هیچ روزی با هوای ناسالم در سال 95 نداشتیم یا در تهران شاهد آن بودیم که تعداد روزهایی با هوای سالم و پاک در سال 95 نسبت به سال 92، 70 روز بیشتر شده بود و البته در البرز هم 20 درصد کیفیت هوا بهبود پیدا کرده است.

ابتکار اشاره ای هم به شهر اهواز داشت و گفت: متاسفانه به رغم اقدام های مثبتی که در شهر اهواز و استان خوزستان داشتیم به دلیل پدیده گرد و غبار که 80 درصد کانون های آن خارجی و عمدتا در عراق است، کیفیت هوا تا نقطه مطلوب بسیار فاصله دارد.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، توسعه حمل و نقل عمومی، مترو، خطوط اتوبوسرانی، اصلاح الگوی رفتاری شهروندان در شهرها به ویژه کلانشهرها را برخی از ضرورت های دستیابی بهتر به اهداف برنامه های بهبود کیفیت هوا دانست و افزود: خوشحالیم که امروز 30 میلیون شهروند ایرانی امروز در مقایسه با سال 92، هوای بهتر و سالم تری تنفس می کنند و این گامی رو به جلو است اگرچه هنوز تا نقطه مطلوب فاصله داریم و شوراهای شهر و شهرداری ها مسئولیت های زیادی در موضوعاتی همچون مدیریت پسماند، مدیریت فضای سبز، توجه به تعامل درست با طبیعت و منابع طبیعی، ساماندهی فعالیت های اقتصادی و صنعتی در شهرها و بسیاری حوزه های دیگر دارند.

وی گفت: الگوی شورای شهر سوم شهر ترهان و به ویژه کمیته محیط زیست این شورا، الگویی قابل توجه است و می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

معاون رئیس جمهور ضمن تاکید بر ضرورت برخورداری از برنامه و رویکردی با نگرش توسعه پایدار، همچنین نگرش علمی مبتنی بر دستاوردهای علمی و تجارب ملی و بین المللی برای مدیریت درست شهرها، تصریح کرد: ساز و کارهای مدیریتی موفق و موثر مبتنی بر مشارکت مردم و بخش خصوصی است.

مجابی :  مهمترین چالش حوزه محیط زیست ناشی از رویکرد اشتباه توسعه است

سید محمد مجابی معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط زیست نیز در این مراسم با بیان اینکه مهم ترین چالش حوزه محیط زیست ناشی از رویکرد اشتباه توسعه است، گفت: این رویکرد اشتباه تنها مختص ایران نیست و در تمام دنیا وجود دارد.

مجابی افزود: توان بشر در استفاده از منابع، منجر به دست اندازی بیشتر بشر به منابع و افزایش تخریب و آلودگی انسان ساخت یا ناشی از عامل انسانی در طبیعت و محیط زیست شد.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: در نتیجه بشر در قرن 20 به رغم برخورداری از مدرنسیم و تکنولوژی با چالش های جدی محیط زیستی مواجه شد.

وی با یادآوری اینکه تعامل جهانی برای حرکت به سمت توسعه پایدار از ربع سوم قرن 20 آغاز شد، خاطرنشان کرد: امروز یکی از مهم ترین مباحثی که بشر با آن مواجه است موضوع گرم شدن کره زمین و تلاش برای مقابله با این افزایش دما است. به همین دلیل 197 کشور در اجلاس پاریس به این جمع بندی رسیدند که باید از افزایش دمای کره زمین به بیش از 2 درجه نسبت به قبل انقلاب صنعتی جلوگیری شود.

این مقام مسئول با اشاره به عصر یخبندان، اظهار کرد: فراموش نکنیم که عصر یخبندان به دنبال کاهش تنها 5 درجه ای دما بر روی کره زمین رخ داد و چه بسا افزایش بیش از 2 درجه ای دما منجر به تجربه کردن جهنم در همین دنیا شود.

مجابی با بیان اینکه کمربند خشکی از مغرب تا پاکستان را فرا گرفته است، اظهار کرد: در برخی نقاط ایران با افزایش دمایی بیش از افزایش دمای میانگین جهانی روبه رو هستیم.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تاکید بر اهمیت محیط زیست و تاثیر آن بر کیفیت زندگی بشر، تصریح کرد: صحبت از زندگی و حیات در واقع صحبت از کیفیت زندگی و حیات است و از این رو در حوزه مدیریت شهری به لحاظ تمرکز جمعیتی شهرها باید میزان توجه به مسائل محیط زیستی به شدت افزایش دهیم.

وی با ذکر مثال کلانشهر تهران، گفت: تهران شهری با 52 کیلومتر از انتهای شهید بابایی تا بزرگراه کرج و 28 کیلومتر در طولانی ترین مسیر شمالی و جنوبی و وسعت 770 کیلومتر مربع، جمعیت روزانه بیش از 11 میلیون نفر، همچنین 16 میلیون سفر در روز است.

این مقام مسئول ادامه داد: تهران شهری است که ساماندهی مشاغل در آن مشکل دارد، توزیع مسائل مختلف در یک حوزه نیازمند راهبری جدید است و همچنین میزان بارندگی آن محدود است تا جایی که 300 میلیون متر مکعب آب دستاورد نزولات جوی در 38 بارندگی تهران است ولی میزان مصرف آب در تهران 1000 میلیون متر مکعب است و این بدان معنا است که تنها یک سوم میزان آب مصرفی تهران از محل بارش ها تامین می شود که البته این بارش ها تنها منجر به هدایت آلودگی ها از نقطه ای به نقطه دیگر می شود.

مجابی ضمن تاکید بر ضرورت برنامه ریزی در حوزه های مختلف شهر تهران، تصریح کرد: نخستین اقدام مسئله یابی است. و از این رو در نخستین مطالعه صورت گرفته در خصوص کلانشهر تهران، 500 کد مسئله تعریف کردیم که در 40 دسته قابل طبقه بندی بود.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست افزود: در گام دوم باید این مسائل مدام رصد شود و داشبرد شهری از همین نقطه شکل گرفت که بعدها تبدیل به رصدخانه شهری شد و البته از جمله اقداماتی است که می تواند اثرات بسیار جدی داشته باشد. زیرا در رصدخانه شهری قادر به مشاهده تمامی بارگذاری ها هستیم.

وی ادامه داد: در مبحث طرح جامع که مورد نقد بسیاری از برنامه ریزان نیز هست که چطور می توانیم یک طرح جامع داشته باشیم، قادر به مشاهده مشکلات خواهیم بود و البته در همین جا به لحاظ محیط زیستی باید تعریفی از SOE داشته باشیم و در این تعریف، باید میزان فشارها، اثرات، نتایج و راهکارها را داشته باشیم و هر سال نسبت به سال بعد، برنامه داشته باشیم و نسبت به ارزیابی برنامه و شاخص های قبلی نیز اقدام کنیم.

این مقام مسئول با اشاره به ریل گذاری های صورت گرفته در دولت یازدهم برای برخی اقدام ها در حوزه های مدیریت شهری، گفت: با توجه به اینکه هوا، آب و خاک سه عنصر حیاتی است و البته در کنار این ها، تنوع زیستی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است، می توانیم اقدام های دولت یازدهم را بررسی کنیم.

مجابی افزود: به طور نمونه در حوزه هوا، یکی از اقدام های مهم ارائه لایحه دهوای پاک به مجلس و تصویب آن در مجلس دهم بود که البته در حال حاضر شورای نگهبان به آن سه ایراد وارد کرده که هر سه ایراد هم درست است و در حال برطرف کردن آن ها هستیم.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست، جرم‌انگاری آلودگی هوا، برای نخستین بار تکلیف روشن نسبت به گرد و غبار، تاکید بر میزان فضای سبزی که در شهرها باید وجود داشته باشد، تاکید بر سازگاری فضاهای سبز با اقلیم شهرها، پایش ساختمان ها به عنوان منابع آلودگی در شهرهای بالای 500 هزار نفر را از نکات مثبت این لایحه برشمرد .

وی افزود: اگر در گذشته در جاده ماهشهر، گرد و غبار تولیدی بر اثر بادهایی با سرعت 15 کیلومتر بر ساعت بود امروز گرد و غبار تولید بر اثر بادهایی با سرعتی معادل یک سوم سرعت گذشته است و این به دلیل تهی شدن حوزه آبخیز است و به همین دلیل یکی دیگر از گام های مهم دولت یازدهم ارائه لایحه حفاظت و احیاء تالاب های کشور و تصویب این قانون در مجلس و تایید در شورای نگهبان بود.

این مقام مسئول پیشنهاداتی نیز در خصوص آینده پژوهی ارائه کرد و گفت: پیش از آینده پژوهی، ضروری است آمار متقن و دقیق داشته باشیم و این در حالی است که ما در شهرهای خودمان آمار دقیقی نسبت به بسیاری مسائل نداریم. به طور نمونه در مورد آلودگی هوا که از جمله منابع اصلی آن آلاینده های متحرک است، از حدود 15 میلیون نفر سفر روزانه در تهران، معادل یک و نیم میلیون نفر سفر توسط 80 هزار تاکسی صورت می گیرد. روی بارگذاری ها هم نمی توانیم اعداد دقیقی بدهیم.

مجابی ادامه داد: در خصوص آینده پژوهی نخست باید مدل مناسبی برای سنجش مسائل شهری انتخاب کنیم و سپس ابعاد محیط زیستی را به عنوان یکی از مهم ترین مسائل مورد توجه قرار دهیم و روی ارزش‌های تاریخی و فرهنگی ورود کنیم و تلاش کنیم تا شهروندان نسبت به شهرهای خود تعلق خاطر داشته باشند.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست، معماری شهری سازگار با شهرها را از دیگر نکاتی برشمرد که باید مورد توجه قرار گیرد و افزود: در کنار تمامی این موارد باید به برند شهری نیز توجه داشته باشیم.

وی باغ شهرها را از جمله ارزش های شهر قزوین برشمرد و گفت: باید ارزش ها و ساختارهای شهری را بشناسیم و برای هر شهر بر اساس ساختارهای موزون آن برنامه ریزی داشته باشیم.

شهردار قزوین: باید در آینده با تشکیل اتاق فکرهایی راه و روش هایی برای رفع معضلات تهران و سایر کلان شهرها پیدا کنیم

مسعود نصرتی شهردار قزوین و رئیس مجمع جهانی شهرهای اسلامی (WAIC)ضمن تاکید بر اینکه بایستی در آینده با تشکیل اتاق فکرهایی راه و روش هایی برای رفع معضلات تهران و سایر کلان شهرها از سوی مجمع جهانی شهر اسلامی معرفی و به کارگرفته شود، افزود: هم اکنون 27 هزار تجربه موفق با راه حل های جهانی از سال 1996 در سازمان ملل در عرصه مدیریت شهری جمع آوری شده است.

نصرتی ادامه داد: با استفاده از تجارب و تخصصی که در ایران اسلامی وجود دارد، باید بپذیریم که دوره سعی و خطا کردن دیگر به سرآمده است چراکه حقوق شهروندی و سرمایه هایی که در تهران و کلان شهرها از دست رفته دیگر قابل دستیابی و تکرار نیست.

بنابراین گزارش، در این مراسم و با حضور معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از کتاب "باغ شهر صفوی قزوین" به قلم ویدا نوروز برازجانی و محمدرضا جوادی نیز رونمایی شد.

در پیام سازمان ملل در خصوص این کتاب عنوان شده است: "کتاب بازیابی سازمان فضایی باغ شهر صفوی قزوین یک پژوهش بنیادی است و داستان آغاز دوباره برای رهیافت شالوده یکی از سرزمین های افسانه ای جهان، ایران زمین، نقطه چرخش برای ارزش های زیستی یک تمدن، این بیش از یک کتاب است، فرآیندی شبیه یک دگرسازی تمدن و شروع توسعه پایدار".

همچنین، پوستری با موضوع دریاچه ارومیه و منقوش به تصویر ماهواره ای که نشان دهنده روند نتیجه بخش احیاء دریاچه ارومیه بود به منظور تقدیم به رئیس جمهوری به معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تقدیم شد.

روی پوستر نوشته شده بود: "سپاس آقای رئیس جمهور، فلامینگوها به ارومیه بازگشتند، این یک تغییر واقعی است. برای بازگشتن همه فلامینگوهای ایران باید ادامه دهید".