وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم رونمایی از شاهنامه شاه طهماسبی که به همت فرهنگستان هنر منتشر شده است، رنج سی ساله فردوسی را گنج هزاران ساله نامید و بر ضرورت انتشار آثار هنری فاخر با همکاری ناشران و پژوهشگران کشور تأکید کرد.
به گزارش خبرنگار خبرایران، مراسم رونمایی از شاهنامه شاه طهماسبی که از سوی فرهنگستان هنر و با همکاری موزه هنرهای معاصر تهران و بانک پاسارگاد منتشر شده است، عصر امروز با حضور علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی مرادخانی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ،علی معلم دامغانی رئیس فرهنگستان هنر، رضا داوری اردکانی و جمعی از اهالی هنر و ادب ایران در سالن ایران فرهنگستان هنر برگزار شد.
علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم در سخنانی درباره این شاهنامه گفت: رنج سی ساله حکیم ابوالقاسم فردوسی، گنج هزاران ساله شد، حکیم می دانست که آرشین تیرش در شبان و روزان تاریخ، از پروازی بلند و بالا فرو نخواهد ایستاد و نامور نامه اش، شناسنامه تاریخی ملتی دیرسال خواهد بود. حکیم میدانست که زمین و زمان همداستان شده اند تا حکایت های حکمت آمیز و منش آموز او را دهان به دهان، گوش به گوش، دست به دست، قلم به قلم و دل به دل روایت کنند.
او با اشاره به شاهنامه فردوسی به عنوان منبع الهام هنرمندان در دوره های مختلف تاریخ گفت: این شاهنامه در هزاره گذشته یکی از مهمترین منابع الهام و مصادر جوشش ذوق هنرمندان بوده، داستان سرایان و شاعران، صحنه آرایان و نمایشگران، خنیاگران و نغمه پردازان، نگارگران و خوشنویسان جملگی اقبالی خاص و ارادتی خالص به شاهنامه داشته اند و از هم نشینی شکل و مضمون، اثری دلنشین پدید آمده که سهم قابل توجهی از آثار تاریخی هنری را به خود اختصاص داده است.
او ادامه داد: هنر در گذشته افتخارآفرین این سرزمین هم رسانای پیام ها و اندیشه ها بود و هم رکن رکین آموزش و انتقال مفاهیم آموزنده و هم مایه مباهات و نشانه ای از فرهیختگی. شاهان و حکمرانان بلاد نمی توانستند از چنین پدیده ای چشم فرو بندند و قدرش را نشناسند و آنان که بر ایران حکومت یافتند به درایت و فراست و یا به تجربت دریافتند که اگر چه ملک و دولت دنیا را اعتماد نشاید، لاکن اهتمام باید. باید کاری کرد، به نشانه فرهیختگی. برای خیره کردن دنیا. باید قدمی برداشت برای دانستن مرتبه هنرمندانی که به حساسیت درون، چشم آخربین جامعه اند. زیرا بالندگی ملک در گرو تکریم عالمان و شاعران و هنرمندانی است که در سیر ایام آثار ایشان بی بیم زوال باقی می ماند.
وی افزود: شاید از این روست که در دستگاه شاهان و حاکمان نهادی به نام کتابخانه سلطنتی برآمد تا آفرینش های هنری و کتاب آرایی را تحت نظر عالیترین مقامت و با خالص ترین خلعت ها پی بگیرد. روشی که آن گونه ارتقاء یافت که شاهان و شاهزادگان و امیران خود به هنرآموزی روی آوردند و در صف اهل هنر نشستند. نمونه های آن بسیارند و از آن میان شاهرخ، بایسنغر، ابراهیم سلطان و شاه طهماسب و فتحعلی شاه معروفترند و ذکرشان در افواه.
او در ادامه با اشاره به اهمیت دوران صفوی در رشد فرهنگ و هنر ایران گفت: هیچ مجموعه و گنجینه ای از هنر یران نیست که آثار قابل توجهی از دوران صفوی در میانش دیده نشود. آثاری که عمدتاً بدون فاصله زمانی و نه از سر اجبار بلکه به عنوان هدایای ویژه دستگاه حکومتی به عنوان تحفه و پیشکش از ایران خارج می شدند و خود به سفیران فعال و نامیرای فرهنگی مبدل شدند، سفیرانی که هنوز پس از چهار قرن همچنان درکارند.
جنتی به تاریخ خلق شاهنامه شاه طهماسب هم پرداخت و گفت: کار این شاهنامه از نیمه دوم قرن دهم آغاز شد بیش از دو دهه در کتابخانه سلطنتی، گروهی به کار اشتغال داشتند تا نسخه ای برازنده نام ایران و شایسته ادب فارسی بیافرینند که نمایه ای از مهارت و معرفت هنرمندان ایرانی و نگارستانی خرم و بی خزان باشد. خوشنویسان، نقاشان، صفحه آرایان و صحافان قلم فرو نگذاشتند تا یک هزار و دویست صفحه در قطع رحلی سلطانی با 258 نگاره شکل یافت و در نگاره ها اثر خامه بزرگترین نقاشان زمان مانند سلطان محمد، میرمصور و آقامیرک هویداست.
او به چگونگی خروج این اثر از ایران هم اشاره داشت و گفت: این اثر در سالهای اول قرن یازدهم هجری از ایران به عثمانی رفت تا چشم سلطان سلیم دوم را باز کند و روابط تیره و تار دو کشور را به نور خود روشن نماید. این اثر از مرزهای تاریخ و جغرافیا گذشت. محققان بریتانیا، ایتالیا و آمریکا و هنرشناسان فرانسه و آلمان سالها به آن پرداختند و شیفتگی و شیدایی خود را صادقانه بازگو کردند و بدینسان عنوان گرانترین اثر هنری تاریخی ایران را از آن خود کرد.
وزیر ارشاد در سخنانش به حکایت برگ برگ شدن شاهنامه شاه طهماسبی هم اشاره ای کرد و گفت: حکایت برگ برگ شدن و پراکندن اوراق شاهکار را بی اشک حسرت، نه می توان گفت و نه می توان شنید، شاهنامه شاه طهماسب مانند هر اثر راستین هنری راوی صادقی است از فرهنگ جامعه، از نقصان وکمال جاری در یک محدوده تاریخی و گویای اسرار درونی آدمیانی که سالها از حیاتشان گذشته و این زنده و زیبا پیش روی قرار گرفته اند، درست در قلب آثار. زمان خویش و خود خویش را باز می نمایانند بی ذره ای روی و ریا، حرف یا تحریف.
او شاهنامه شاه طهماسب را چونان هر اثر فاخر هنری لایه بر لایه و تو در تو خواند و گفت: برای هر مخاطبی از هر منظری مملو از نکته است و آموزه هایی دارد فراتر از متن. برای طالبان هنر سرچشمه تعلیم است، برای نقادان کمک و معیاراست و با ترازوی آن می توانند سره گی هنر را دریابند و محک بزنند.
وی افزود: این اثر برای جامعه شناسان و مورخان رمزگشاست و گویا برای هنرمندان منبع جوشان الهام است و برای هر ایرانی در هر کجای جهان پشتوانه ای قدیم و قویم است که از باد و باران نیابد گزند و برای ایران سفیر عالی رتبه ای است با پیام های رحمت و مکرمت، اخلاق و انصاف، خرد و شکیب.
او در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به ضرورت چاپ و انتشار آثاری از این دست گفت: شاهنامه شاه طهماسب و تمام آثاری از این دست به دریایی ماند که آرام یافته است، زبان در کام و خاموش و ارمغان جهان جدیدی است اینک می توان با چاپ هنرمندانه بدیلی از آثار فاخر را منتشر کرد و به دست علاقه مندان رساند، آثاری که هر خانه را نگارخانه می کند و انتشارش بر پژوهش و آموزش، فضل و هنر، دانش و بینش، سیاست و اجتماع تأثیر می گذارد و برکاتی عمیق و اصیل دارد.
علی جنتی در خاتمه از تلاش همه دست اندرکاران طبع و انتشار این اثر قدردانی کرد و ابراز امیدواری کرد که ناشران وپژوهشگران همداستان شوند تا درعرصه بازنشر آثار هنری با همتی ویژه گام های بلندی برداشته شود. مهمی که تاکنون کمتر مورد توجه بوده است.
او تأکید کرد: جهان امروزمشتاق دانستن از ماست و جوان امروز جویای شناختی از خود و خاستگاه خود، بی تردید آموزه های فرهنگ ایرانی اسلامی با معرفی درست می تواند ما را نسبت به هم صمیمی تر، صبورتر، رفتارمان را نیکوتر و ایرانمان را آبادتر و شکوهمندتر کند.
وزیر ارشاد سخنانش را با این شعر فردوسی به پایان برد:
بیا تا جهان را به بد نسپریم/ به کوشش همه دست نیکی بریم