چین در اقدامی متقابل و برای نشان دادن ناخرسندی خود از خلع ید پیمانکاران چینی در ایران، از برنامه مشارکت در ساخت بخش پاکستان خط لوله گازی ایران-پاکستان منصرف شد و به مشارکت در طرح ساخت خط لوله گازی تاپی روی آورد.
به گزارش خبر ایران ، پایگاه اینترنتی اکسپرس تریبون از اسلام آباد، خبر داد : چین در اقدامی استراتژیک ازمشارکت در ساخت خط لوله گازی ایران-پاکستان (آی پی) در بخش پاکستان که با ادعای پاکستانی ها با تحریمهای آمریکا روبروست، کنار کشید و برای پاسخگویی به نیازهای روبه رشد انرژی خود پیشنهاد مشارکت در طرح ساخت خط لوله گازی ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند (تاپی) را مطرح کرد.به گفته منابع آگاه، پکن قصد دارد بر اساس طرح تاپی، یک خط لوله از بندر گوادر پاکستان تا چین احداث کند که این موضوع بندر گوادر را به یک کریدور انرژی بدل می کند.بنگلادش نیز با ترکمنستان و دیگر کشورهای حاضر در طرح ساخت خط لوله تاپی گفتگو کرده است و خواهان مشارکت در این طرح برای پاسخگویی به نیازهای انرژی خود است.اقدام چین به خروج از طرح خط لوله گاز ایران پاکستان و تمایل این کشور برای سرمایه گزاری در خط لوله تاپی در حالی صورت می گیرد که شرکتهای نفتی این کشور در 8 سال گذشته 40 میلیارد دلار قرار داد توسعه ای فقط در بخش نفت ایران منعقد کرده اند و به هیچ یک از قراردادهای خود پایبند نبوده اند.
در واقع چینی ها بعد از خسارتهای هنگفت به صنعت نفت ایران و خلع ید در بیشتر قرارداد هایشان به ایران به این نتیجه رسیده اند که بیشتر از این نمی توان با ایران بازی کرد و برای همین خروج از طرح های ایران را ترجیح داده اند.نگاهی به معاملات چینی ها با ایران در یک دهه گذشته به سادگی نشان می دهد که چینی ها تنها در زمانی با ایران وارد معامله می شوند که سود هنگفتی نصیبشان بشود و مطمئن باشند که هیچ کاری نباید انجام بدهند!.
در این رابطه عدم متعهد بودن چینی ها به قراردادهای خود با ایران در حدی مشکل ساز شده است که چندی پش از این رئیس مجلس ایران برای مذاکره با چینی ها به چین سفر کرد و دیگر مسئولین نفتی و صنعتی کشور هم به مذاکراتی با مسئولین این کشور اقدام کردند که هیچ نتیجه ای عاید ایران نکرد.حرکت غیر حرفه ای چینی ها در خروج از پروژه گازی ایران پاکستان و ورود آنها به پروژه گازی تاپی مسائل بسیاری را برای مسئولین ایرانی مشخص می کند و امید می رود این گونه تحرکات چینی ها در آینده مبادلات با این کشور مد نظر قرار گیرد.روز گذشته وزارت نفت ایران رسما شرکت ملی نفت چین (سی ان پی سی آی) را به خاطر "تاخیر پنج ساله" در توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی از این پروژه عظیم نفتی کنار گذاشت.میدان نفتی آزادگان (مجنون) میان ایران و عراق مشترک است و بخش ایرانی آن در سال 1999 کشف شد. شرکت اینپکس ژاپن در سال 2001 مطالعات اکتشافی این میدان را بر عهده گرفت، اما قرارداد توسعه این میدان بعد از عقب نشینی ژاپنی ها میان ایران و چین به امضا رسید.ایران با سرمایه خود در سال 2007 تولید روزانه 25 هزار بشکه نفت از میدان آزادگان را آغاز کرد و از سال 2009 که شرکت سی ان پی سی، قرارداد توسعه این پروژه در بخش جنوبی آزادگان را به ارزش 2.5 میلیارد دلار امضا کرد (چین متعهد به قبول 90 درصد از هزینه های توسعه این میدان بود)، تنها روزانه 25 هزار بشکه به ظرفیت تولید میدان اضافه شده است.
این در حالی است که قرار بود در فاز نخست توسعه آزادگان جنوبی، تولید 320 هزار بشکه نفت در روز با حفر 185 حلقه چاه در عرض 52 ماه محقق شود و در فاز دوم این رقم به روزانه 600 هزار بشکه برسد.این در حالی است که عبدالرضا حاجی حسین نژاد، مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت ژانویه اعلام کرد که چینی ها فقط هفت چاه تاکنون در بخش ایرانی این میدان حفر کرده اند.بخش عراقی این میدان که شرکت انگلیسی-هلندی شل (Shell) با در اختیار داشتن 45 درصد سهم، اوپراتور آن است و با همکاری شرکتهای پتروناس (Petronas) مالزی (30 درصد) و میسان (Missan) عراق (25 درصد) توسعه می یابد، هم اکنون روزانه 210 هزار بشکه تولید نفت دارد که 420 درصد بیشتر از تولید نفت ایران است.بر اساس گزارشی که شرکت شل در 8 آوریل منتشر کرده است، در سال گذشته 10 میلیون نفرساعت بر روی پروژه یاد شده کار شده و هم اکنون 2500 عراقی (75 درصد از کل کارگران) در این پروژه که از سال 2009 آغاز شد، فعال هستند.شرکتهای چینی مانند سینوپک، سینوک و "سی ان پی سی آی" در غیاب شرکتهای غول نفتی غرب که بخاطر تحریمها حوزه نفت و گاز ایران را یکی بعد از دیگری ترک کردند، طی هشت سال ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد بیش از ده قرارداد عظیم نفت و گاز به ارزش بیش از 40 میلیارد دلار با ایران امضا کردند.از میان قراردادهای امضا شده، می توان به قرارداد آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، یادآوران، فاز 11 میدان گازی پارس جنوبی، ساخت کارخانه گاز مایع "ال. ان. جی" و طرح توسعه پارس شمالی اشاره کرد.هیچ کدام از پروژه های یاد شده تاکنون عملیاتی نشده اند.
ایران سپتامبر 2011 قرارداد توسعه میدان پارس شمالی را با شرکت "سی ان پی سی آی" لغو کرد. یک سال بعد از آن قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی ایران با همین شرکت نیز لغو شد.ایران همچنین نوامبر 2011 به خاطر تاخیرهای مکرر، قرارداد ساخت کارخانه تولید گاز مایع "ال ان جی" با ظرفیت سالانه 10 میلیون تن با کنسرسیومی متشکل از شرکت های چینی را لغو کرد.همچنین ايران و شرکت چينی "ساينوپک" نهم دسامبر 2007 قرارداد دو میلیارد دلاری توسعه میدان نفتی یادآوران را امضا کردند. قرار بود تا آغاز2013 چینی ها با افزایش دو برابری تولید میدان یادآوران، استخراج نفت از این میدان را به روزانه ۵۰ هزار بشکه برسانند، موضوعی که محقق نشد.وضعیت بخش شمالی میدان آزادگان نیز چندان فرقی با بخش جنوبی آن ندارد.در رابطه با آزادگان شمالی قرار بود شرکت های چینی تا سال گذشته تولید روزانه 20 هزار بشکه نفت از فاز اول آن آغاز کنند، اما به گفته حسین نژاد، عملیات حفاری تا آغاز سال جاری تنها 61 درصد پیشرفت داشته است.به نظر می رسد در هشت سال گذشته، ارزیابی اشتباهی از خنثی شدن تحریمها از طریق جایگزین کردن شرکتهای چینی با غولهای نفتی جهان صورت گرفته است.