خبرایران: ماجرای خاشقچی موضوع تحریم ایران از سوی آمریکا را به حاشیه برده است. حتی دوپینگ خبری اخیر تحریم 20 بانک و شرکت ایرانی نیز تکانی در بازار داخلی ایران ایجاد نکرد.
ماجرای ناپدید شدن مرموز و یا قتل احتمالی "جمال خاشقچی " روزنامه‌نگار منتقد دولت سعودی در کنسولگری سعودی در استانبول، نه تنها برای دولت سعودی بحرانی جدی در عرصه سیاست خارجی و دیپلماتیک پدید آورده، بلکه به نظر میرسد دردسری مشابه و بزرگ برای دونالد ترامپ و هیات حاکمه آمریکا نیز محسوب میشود.
عربستان سعودی دهه هاست که متحد سنتی دولت واشنگتن در منطقه خاورمیانه محسوب میشود و "شکرآب" شدن رابطه واشنگتن و ریاض هم از منظر اهمیت این رابطه برای دو طرف و هم از منظر موقعیت خاصی که هم اکنون وجود دارد، برای دولت ترامپ یک چالش عمده محسوب میشود.
ترامپ به اندازه کافی از منظر مشروعیت سیاسی برای اعمال تحریم‌های فلج کننده و همه‌جانبه علیه ایران در جهان تنها مانده بود؛ و حالا در معرض و خطر از دست دادن یکی از مهمترین متحدان و همراهان منطقه‌ای خود در سیاست اعمال فشار حداکثری علیه ایران، قرار گرفته است.
ماجرای خاشقچی از چند منظر برای دولت ترامپ یک دردسر و چالش عمده خلق کرده است:
1- این مساله توجه و تمرکز رسانه‌های جهانی را در دو هفته گذشته به سوی خود جلب کرده است و از این حیث موضوع تحریم‌ها علیه ایران به ویژه در آستانه "بازه زمانی روانی 13 آبان" را در حاشیه قرار داده است.
این در حالی است که دولت ترامپ انتظار دارد همچنان برای اعمال فشار بر ایران، تمرکز رسانه‌های جهانی را روی موضوع ایران و تحریم‌های آمریکا علیه ایران متمرکز کندو با این کار جنگ روانی گسترده خود علیه افکار عمومی در ایران را همچنان پایدار نگه دارد. دوپینگ خبری اخیر دولت ترامپ در تحریم 20 شرکت و بانک ایرانی نیز چندان موثر واقع نشد و این مساله نه تنها تکان قابل اعتنایی در بازار آشفته ایران ایجاد نکرد، بلکه توجهات جهانی همچنان متمرکز بر موضوع خاشقچی مانده است و رسانه‌ها و محافل سیاسی دنیا همه حواسشان متمرکز بر عاقبت این پرونده جنجالی است.
بنابراین به نظر میرسد تا اطلاع ثانوی در جنگ روانی و رسانه‌ای دولت ترامپ و متحدانش – دولت سعودی و اسراییل- علیه ایران وقفه ای جدی ایجاد شده و این مساله برای دیپلماسی ایران یک فرصت "خلق‌الساعه" خلق کرده است.
بی اعتنایی دیروز بازار ایران به خبر تحریم 20 بانک و شرکت ایرانی، برای دولت ایران نشانه مثبت و خوبی محسوب می شود.
2- چالش دیگر مساله خاشقچی برای ترامپ در زمینه به هم خوردن احتمالی رابطه با سعودی است. ترامپ برای اعمال فشار بر ایران به ویژه در مساله تحریم نفتی به همراهی و کمک دولت سعودی نیاز دارد و با ایجاد مانع "خاشقچی" و تهدیدات ضمنی دولت سعودی مبنی بر احتمال کاهش صادرات نفتی سعودی در صورت تحریم این کشور از سوی کنگره یا دولت آمریکا، ثبات بازار جهانی نفت در شرایطی که در شش ماهه سرد سال – فصل افزایش تقاضا- قرار داریم، در تزلزل خواهد بود.
دولت ترامپ و دولت سعودی هفته‌هاست تبلیغ می‌کنند که با خروج نفت ایران از بازار آب از آب تکان نخواهد خورد و قیمت‌ها بالا نخواهد رفت، چون دولت سعودی و دیگر تولید کنندگان و صادرکنندگان نفت، کمبود نفت ایران را در بازار جبران می‌کنند و حالا زمزمه‌های برهم خوردن رابطه ریاض- واشنگتن و تهدید ضمنی سعودی‌ها به واکنش شدید در قبال هر گونه تنبیه و تحریم آمریکا از طریق ابزار نفت، این اطمینان را از آینده ثبات قیمتی در بازار جهانی نفت می‌گیرد و این در حالی است که کمتر از 3 هفته دیگر انتخابات مهم میاندوره‌ای کنگره آمریکا برگزار میشود و در صورت تلاطم در قیمت نفت و افزایش قیمت بنزین در آمریکا، این مساله به یک چالش جدی برای ترامپ تبدیل خواهد شد.
3- مساله دیگر که چالشی جدی برای آمریکا ایجاد کرده، " استاندارد دوگانه" این کشور در قبال مساله حقوق بشر است.
البته آمریکایی‌ها دهه هاست که در معرض این اتهام هستند که با موارد نقض حقوق بشر در کشورهای متحدشان به طور جدی مقابله نمی‌کنند و در عوض در برابر کشورهایی که با آنها رابطه خوبی ندارند، از ابزار حقوق بشر به عنوان چماقی برای تسویه حساب استفاده می کنند.
حالا با مساله خاشقچی چشم همه دنیا به نحوه مواجهه دولت آمریکا با دولت عربستان سعودی است. باید دید در صورت صحت فرضیه "تکه‌تکه شدن بدن یک روزنامه‌نگار منتقد با اره برقی در کنسولگری یک دولت دوست و متحد آمریکا" واکنش کاخ سفید به این مساله چه خواهد بود؟! به ویژه اینکه این مساله در صورت صحت یکی از بی‌سابقه‌ترین اشکال جنایت‌هایی خواهد بود که در تاریخ مدرن جهان به وقوع پیوسته است.
4- چالش دیگر ترامپ در مساله خاشقچی، احتمال تشدید اختلافات او با کنگره آمریکاست. کنگره آمریکا که تحت تسلط جمهوریخواهان است لحن بسیار تندی در قبال دولت عربستان سعودی گرفته است و حتی دیروز – چهارشنبه- طرح اولیه تحریم تسلیحاتی دولت سعودی در آن مطرح شده است.
این طرح در صورت تصویب در کنگره چالشی جدی برای دولت ترامپ خواهد بود، به ویژه آنکه ترامپ پیشتر به صراحت تاکید کرده که تنبیه عربستان سعودی را از طریق برهم زدن توافقات و قراردادهای اقتصادی و تسلیحاتی نخواهد پیمود؛ اما به نظر میرسد جمع بزرگی از سناتورها و اعضای کنگره به ویژه در بین جمهوریخواهان حامی دولت ترامپ، نگاه دیگری دارند و می‌خواهند دولت عربستان را بسیار شدیدتر و گسترده‌تر از آنچه که ترامپ در ذهن دارد، تنبیه کنند.
ایجاد توازن بین "تنبیه عربستان سعودی" - در صورت اثبات نقش داشتن مستقیم مقامات ارشد این کشور در قتل احتمالی خاشقچی - از سویی و نگه داشتن عربستان سعودی در صدر تیم اعمال فشار علیه ایران، یکی از چالش های عمده ترامپ و دولت اوست؛ و به همین منظور شاید یک راه حل میانه برای دولت ترامپ قربانی کردن جمعی از مقامات ارشد عربستان سعودی (از جمله محمد بن سلمان) و جایگزین کردن یک فرد نزدیک به آمریکا در مقام ولایتعهدی سعودی باشد.
عصرایران؛ مازیار آقازاده