· ابتدا درباره نگرش بانک تجارت به مفهوم حاکمیت شرکتی توضیح دهید؟
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران همواره به موضوع حاکمیت شرکتی به‌عنوان یکی از اصول و پیش‌نیازهای تحقق یک نظام بانکی باثبات و پایدار، تاکید داشته است و در همین راستا و با هدف اشاعه ادبیات نظری موضوع، برخی از مهمترین اسناد منتشره در این خصوص تألیف و ترجمه شده که می‌توان به ابلاغ «چارچوب نظام‌های کنترل داخلی در واحدهای بانکی» و «بهبود شفافیت در بانک» در سال ۱۳۸۴، «تجدید ساختار شبکه بانکی و راهبردهای مناسب اجرای آن» در سال ۱۳۸۷، «تطبیق و کارکرد آن در بانک‌ها» و « بهبود حاکمیت شرکتی در واحدهای بانکی» در سال ۱۳۸۸، «اصول راهنمای حاکمیت شرکتی برای مؤسسات ارائه دهنده خدمات مالی اسلامی (IFSB)» در سال ۱۳۹۱، «حسابرسی داخلی در بانک‌ها» در سال ۱۳۹۳ و «اصول چهارده‌گانه برای بهبود حاکمیت شرکتی» در سال ۱۳۹۴ اشاره کرد.
بدیهی است، حاکمیت شرکتی ساختاری را فراهم می کند که از طریق آن اهداف شرکت تعیین شده و ابزار دستیابی به این اهداف و نظارت بر عملکرد تعیین می شود. اصول حاکمیت شرکتی انگیزه‌های مالی را برای هیات مدیره و مدیریت در جهت پیگیری اهدافی که به نفع شرکت و سهامداران است فراهم کرده و نظارت موثر را تسهیل می‌کند. هیات مدیره بانک تجارت نیز بر مبنا الزامات بالادستی از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی و وزارت امور اقتصادی و دارایی نسبت به سازمان‌دهی و اجرای اصول حاکمیت شرکتی در این بانک اقدام کرده و در تلاش است به صورت کاملا دقیق و منضبط واحدهای مرتبط با این اصول در ریل و مسیر مدنظر حرکت کنند.
· بانک تجارت برای تحقق اصول حاکمیت شرکتی چه اقداماتی را به انجام رسانده است؟
بانک تجارت به منظور پیش‌برد اهداف خود در استقرار اصول حاکمیت شرکتی نسبت به راه اندازی واحدها و کمیته‌هایی به همین منظور اقدام کرده است که از آن جمله می‌توان به کمیته حسابرسی، تطبیق و مدیریت ریسک اشاره کرد.
کمیته حسابرسی به عنوان بخش مهمی از نظام حاکمیت شرکتی بهبود فرایند گزارشگری مالی و عملکرد شرکت را فراهم کرده است. کمیته‌های تطبیق و ریسک بانک تجارت نیز هریک در همین راستا به فعالیت می‌پردازند.
· لطفا به طور خلاصه درباره وظایف کمیته تطبیق و مدیریت ریسک بانک تجارت توضیح دهید؟
در واحد تطبیق بانک تجارت، همکاران ما نسبت به کنترل قوانین و مقررات داخلی و تطبیق آن با قوانین بالادستی مثل قوانین مجلس شورای اسلامی درباره بانک‌ها و قوانین بانک مرکزی و .. اقدام می‌کنند تا آنچه در بانک انجام میشود با آنچه باید صورت پذیرد مطابقت داشته باشد. همچنین سوابق افرادی که برای انجام عملیات ارزی درخواست‌هایی دارند را بررسی می‌کند تا منعی وجود نداشته باشد.
کمیته ریسک بانک تجارت نیز یکی از کمیته‌های مهمی است که کار دیده‌بانی را برای بانک انجام می‌دهد. این کمیته ریسک‌های عملیاتی، اعتباری، نقدینگی، بازار و ... را پیش‌بینی می‌کند. این کمیته، بررسی نوسان نرخ بازار ارز و اثرات آن با توجه به وضعیت پوزیشن ارزی بانک و نوسان نقدینگی و همچنین پیش بینی چگونگی تامین کسری وجوه یا در صورت داشتن مازاد استفاده بهینه از آن را بر عهده دارد. در واقع کمیته ریسک پیش‌بینی می‌کند که حد آستانه تحمل ریسک بانک چقدر است. اشتهای ریسک چقدر است و بر اساس آن مدل‌های هشداری لازم را به هیات مدیره بانک می‌دهد که به موقع عمل کنند یا به میزان کافی سرمایه‌های پوششی لازم را برای مواقع ریسکی در نظر بگیرند. به جز کمیته ریسک، کمیته حسابرسی و تطبیق هم در راستای سلامت عملیات بانکی بسیار مهم هستند و با فعالیت آنها امور بانک پیگیری میشود.
· فعالیت‌های نظارتی بانک تجارت چگونه صورت می‌پذیرد؟
در بانک تجارت بخش‌های مختلفی شامل بازرسی و حقوقی، حسابرسی داخلی، تطبیق و ریسک و اداره مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم فعال هستند. مقامات ارشد بانک و هیات مدیره باید خیالشان راحت باشد که آنچه مصوب کرده و به زیرمجموعه‌ها اعلام میشود، به درستی و بر اساس واقعیت و سیاست‌های بالادستی در چارچوب قوانین و مقررات کشوری و بانک مرکزی، اجرایی میشود.
· حوزه بازرسی بانک چگونه به فعالیت‌های بانک کمک می‌کند؟
مدیریت امور بازرسی بانک با استتقرار سامانه کنترل از راه دور خود طی این چند سال از دو طریق عملیات بانکی را پایش می‌کند. یکی از روش‌ها سیستم‌هایی است که هر روز و به صورت آنی شعب را رصد می‌کند، نام این سیستم که پروانه است به صورت روزانه عملیات شعب را بررسی کرده و اتفاقات مشکوک را به صورت سیستمی گزارش می‌کند.
یک بخش کار هم با حضور همکاران پر تلاش ما که در تمام استان‌های مستقر هستند، انجام شده و موارد و ایراداتی که در بازدیدها مشاهده می‌کنند، در قالب گزارش ارائه می‌کنند. یا اینکه موارد گزارش شده از سوی سیستم پروانه را پیگیری می‌کنند. رسیدگی به شکایات مشتریان یکی دیگر از بخش‌های مهم بازرسی بانک تجارت است. گزارش‌ها و شکایاتی که از طریق مردم و از مسیرهای مختلف دریافت میشود، علاوه بر اینکه توسط کارکنان بخش بازرسی مورد بررسی و تحلیل و در نهایت پاسخ داده میشود، در قالب گزارش‌های تجمیعی به صورت ماهانه در اختیار مدیریت ارشد بانک هم قرار می‌گیرد. عملیات بازرسی به اصلاح فرآیندها نیز کمک می‌کند و در مواردی که نیاز به بازنگری در بخشنامه‌ها وجود دارد، به کمک نظارت‌هایی که انجام میشود، این مهم محقق خواهد شد.
· بخش حقوقی چه وظایفی به عهده دارد؟
رسیدگی به مباحث مرتبط با مطالبات معوق از وظایف بخش حقوقی بانک تجارت است. به دلیل شرایط اقتصادی حاکم بر کشور و شیوع کرونا، طبیعتا میزان مطالبات معوق باید روندی صعودی داشته باشد و وصول این مطالبات در چنین شرایطی دشوار است. تعدادی از مشتریان به دلیل شرایط موجود نسبت به پرداخت بدهی خود دچار مشکل هستند و بانک نیز با توجه به درک شرایط موجود، همراهی لازم را خواهد داشت، اما بسیاری از این مطالبات مربوط به سال‌های گذشته است که همکاران ما توانستند با تلاش و پیگیری خود، این وجوه را برگردانند تا مجددا در قالب اعطای تسهیلات جدید به مشتریان اعطا شود. اخیرا مدیر عامل بانک با ارسال نامه به استانداران سراسر کشور، آمادگی خود را برای واگذاری کارخانه‌های تملیکی اعلام کرده است. ما این آمادگی را داریم که اگر سرمایه‌گذار یا اشخاصی بیایند که بتوانند این کارخانه‌ها را احیا و راه‌اندازی کنند، چنین کارخانه‌هایی را مجددا برای اورهال واگذار کنیم تا بار دیگر در چرخه تولید قرار گیرند. بخش اعظم کار مدیریت امور حقوقی بانک نیز روی این مسئله متمرکز است.
· دلیل افزایش ارزش بنیادی سهام بانک تجارت چیست؟
بانک تجارت از طریق ۱۳۶۸ شعبه، ۴۰۵ باجه و با بیش از ۲۰ هزار نفر پرسنل رسمی و خدماتی به هموطنان و مشتریان ارائه خدمت می‌کند. اقدامات انجام شده در بانک سبب شده اخیرا توفیقات زیادی نصیب بانک شود که اثرات آن را در رشد چشمگیر سهام بانک در بازار سرمایه و قیمت سهام این بانک، می‌توان ملاحظه کرد. اهم فعالیت‌ها جذب سپرده‌های ارزان قیمت، کسب و افزایش سهم سپرده‌ای، کاهش هزینه و قیمت تمام شده وجوه، تعیین تکلیف پرونده‌های مطالباتی مهم، شفاف‌سازی و کنترل و نظارت گسترده بر فرآیندها و ارائه خدمات نوین در کنار تعدیل شعب بوده است که توانسته این توفیقات را به وجود آورد.
· دولت چه تکالیف را به عهده بانک گذاشته است؟
اعطای تسهیلات به اقشار آسیب‌پذیر و تولیدکنندگانی که به دلیل شیوع کرونا آسیب دیده بودند، از وظایفی است که به عهده بانک گذاشته شده بود. احیا و تقسیط وام مشتریانی که به دلیل شیوع کرونا دچار مشکل شده بودند، در راستای حمایت از آنها در دستور کار بانک قرار گرفته است. امسال توانستیم توفیقات زیادی در جذب سپرده و نقدینگی در کشور داشته باشیم. توانستیم قیمت تمام شده و هزینه پول را بسیار پایین بیاوریم. امسال سالی هست که زیان‌هایی که در دفاتر بانک بوده با زحماتی که همه همکاران ما کشیدند، کاهش یافت و ان شاالله بانک با این تلاش‌ها از زیان سنواتی و عملیاتی خارج میشود و به سود دهی میرسد. البته توفیقات به دست آمده در بانک را حاصل تلاش همکارانی می‌داند که حتی در این روزهای کرونایی هم نمی‌توانند از امتیازات دورکاری استفاده کنند.
کارهای بانک تیمی است و اگرچه بخشنامه‌های کرونایی برای بسیاری از ادارات حضور ۳۰ درصد نیروها را الزامی می‌دانست اما در بانک به دلیل جنس کار برای جلوگیری اختلال در خدمات به مردم به شیوه‌ای دیگر عمل شد. ضمن اینکه در قوانین کرونایی، اصلا بانک‌ها تعطیل نیستند. به همین دلیل بخشی از همکاران خود را به دلیل ابتلا به بیماری کرونا از دست داده‌ایم که در همین‌جا از درگاه خداوند منان برای خانواده محترم آنان صبر جزیل و برای آرامش روح درگذشتگان، طلب مغفرت داریم.
· آیا بانک تجارت در سال جاری محصول جدیدی برای عرضه دارد؟
بله، محصولات جدیدی داریم که قرار است به زودی رونمایی شود. یکی از این محصولات مهم زمرد نام دارد که یکی از خدماتی است که می‌تواند تحولی نو در نظام بانکی به شمار آید. زمرد طرحی است که این امکان را فراهم می‌کند که افراد خدمات بانکی را کاملا به صورت غیرحضوری دریافت کنند. این محصول جدید، در شرایط کرونایی به حفاظت از سلامت افراد کمک می‌کند و یکی از گام‌های بزرگی است که اهداف دیجیتالی شدن بانک تجارت را محقق می‌کند.