دکتر مرتضی اکبری اکنون بیش از چهار سال است سکان یکی از بانک‌های بزرگ کشور را در اختیار دارد. وی که تا پیش از مدیرعاملی بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، عضو هیأت مدیره بانک توسعه صادرات ایران بود، نگاهی واقع‌بینانه به اقتصاد و نظام بانکی دارد و معتقد است عملکرد نظام بانکی ایران در چارچوب اقتصادی که درگیر بی‌ثباتی و بحران‌های متعددی همچون تحریم و... است، باید مورد بررسی قرار گیرد.
به گفته وی ایران نخستین کشور در میان کشورهای اسلامی است که بانکی با عنوان بانک قرض‌الحسنه تأسیس کرده و هر چند تجربه فعالیت این بانک را موفق می‌داند، معتقد است بانک‌هایی از این دست نمی‌توانند جایگزین بانک‌های تجاری شوند و باید در کنار بانک‌های تجاری فعالیت خود را پی بگیرند. مشروح مصاحبه با مدیرعامل بانک قرض الحسنه مهر ایران پیش روی شماست.
آیا تجربه فعالیت بانک قرض‌الحسنه مهر ایران را مثبت می‌دانید؟
قطعاً همین طور است، البته تأیید من از این جهت نیست که مدیریت این بانک بر عهده دارم. اعداد و ارقام به خوبی نشان می‌دهد که عملکرد بانک در سال‌های فعالیتش مثبت بوده و توانسته‌ایم شرایط مساعدی را برای بانک و مشتریانش ایجاد کنیم.
نکته مهم این است که چگونه در اقتصادی که تورم ۳۰ درصدی دارد و اتفاقاً در یک دهه با دو موج عجیب تورم روبه‌رو شده، بانکی در قالب قرض‌الحسنه، بدون دریافت کارمزد بالاتر از ۴ درصد، توانسته است فعالیت کند؟
شما با مراجعه به شعب بانک‌های ما می‌بینید که توانسته‌ایم. جالب است بدانید که ما بانکی سودده هستیم. سال گذشته نزدیک به ۶۰۰۰ میلیارد ریال سود داشتیم و پیش‌بینی میشود امسال نیز سود بانک به حدود ۷۰۰۰ میلیارد ریال برسد. سودده بودن بانک در این شرایط اقتصادی نشان می‌دهد چقدر متفاوت از دیگران عمل کرده‌ایم.
چطور میشود در فضایی که بانک‌های بزرگ‌تر از بانک تحت مدیریت شما زیان‌ده هستند، شما بدون دریافت کارمزد مصوب شورای پول و اعتبار سودده شدهاید؟ شاید تجربه شما برای بانک‌های دیگر هم راهگشا باشد.
چند عامل در بروز این اتفاق مؤثر بوده است. نخست اینکه معوقات بانکی در بانک قرض‌الحسنه مهر ایران به شدت پایین است. همین جا لازم است اشاره کنم که عمده زیان بانک‌ها ناشی از معوقات آن‌هاست. بانک‌ها بیشترین هزینه را به دلیل مطالبات بالایشان پرداخت می‌کنند؛ چرا که پول‌هایشان به موقع وصول نمی‌شود و در برخی موارد حتی سوخت شده و از بین می‌رود. در نتیجه این اتفاقات، بانک‌ها زیان می‌کنند، اما در بانک قرض‌الحسنه مطالبات معوق زیر یک درصد است و به جرأت می‌گویم در این بانک اصلاً سوخت منابع اتفاق نمی‌افتد. پایین بودن مطالبات ما سبب شده بتوانیم با همین ۴ درصد کارمزد قرض‌الحسنه، خود را اداره کنیم. در بانک‌های دیگر می‌بینید که کارمزد ۱۸ درصدی می‌گیرند، اما نمی‌توانند خود را اداره کنند. بی‌تردید اگر حجم معوقات ما بالا بود، ما هم با مشکل روبرو می‌شدیم.
عامل دوم نیز به سیستم فعال و پویای بانک باز می‌گردد. سیستم ما طوری طراحی شده که مشتری نفع خود را در خوش‌حسابی و بازپرداخت به موقع اقساط می‌بیند. بالأخره مشتریان ما وام ارزان‌قیمت گرفته‌اند و برای برخورداری مجدد از تسهیلات بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، نسبت به پرداخت به موقع اقساط خود اقدام می‌کنند. از سوی دیگر عموماً قانون متعلق به ضعیف‌هاست. آدم‌های معمولی و ضعیف قانونمندتر هستند و قوانین را بیشتر رعایت می‌کنند. ما مشتری دانه‌درشت نداریم؛ همه مشتریان ما شخصیت‌های حقیقی هستند که وام خرد می‌گیرند و اتفاقاً این طیف به موقع اقساط تسهیلات خود را پرداخت می‌کنند.
این ساختار، سرعت گردش پول در بانک ما را بالا می‌برد. هر چه سرعت گردش پول بالاتر باشد، امکان پرداخت تسهیلات بیشتری را داریم. شاید جالب باشد بدانید اگر تورم یک سال گذشته اتفاق نیفتاده بود، کارمزد تسهیلات پرداختی ما به سه درصد می‌رسید.
به دلیل ماهیت فعالیت این بانک، آیا حمایت خاصی از آن صورت می‌گیرد؟
بانک ما اصلاً منابع دولتی ندارد، شاید در حرف همه مقامات تأکید کنند که قرض‌الحسنه بسیار خوب است و باید تشویق شود و... اما در عمل اتفاقی رخ نمی‌دهد. نمایندگان مجلس در این بانک حساب ندارند و منابع دولتی هم در اختیار ما نیست. منابع ما از سوی مشتریان تأمین میشود، البته بخشی از نهادهای حمایتی نیز برای حمایت از اقشار خاص نزد ما منابع می‌آورند.
سهم آن‌ها چند درصد است؟
نهادهای حمایتی چند دسته هستند. برخی نهادها، شرکت‌ها و... جهت حمایت از کارگران و کارکنان خودشان منابعی را نزد ما می‌گذارند. هدف آن‌ها توانمندسازی کارمندان و کارگرانشان است. این شرکت‌ها یا گردش حسابشان را نزد ما متمرکز می‌کنند یا سپرده می‌گذارند. ما نیز با هم‌افزایی، اعتباری را به آن‌ها اضافه می‌کنیم تا توانمندسازی اتفاق بیفتد. بالأخره مدیری که آگاه و باتجربه باشد، می‌داند که باید نیروی انسانی خود را از نظر مالی تأمین کند. سرمایه انسانی دارایی یک سازمان است و باید حداکثر تلاش برای جذب آن‌ها اتفاق بیفتد. ۳۰ درصد از منابع ما متعلق به این گروه‌هاست.
گروه دوم بخشی از نهادهای حمایتی هستند که قصد حمایت از کارکنان خود را ندارند؛ بلکه می‌خواهند بخشی از اقتصاد را مورد حمایت قرار دهند. نهادهایی مانند کمیته امداد امام خمینی(ره)، بنیاد مسکن، بنیاد برکت و بهزیستی چنین شرایطی را دارند. این منابع می‌تواند صرف پرداخت تسهیلات به اشتغال، تأمین مسکن و حتی معیشت مددجویان شود. ١٠ درصد از منابع ما نیز متعلق به این گروه است، اما ۶٠ درصد از منابع ما متعلق به اشخاص حقیقی است. شخصاً معتقدم حُسن بزرگ بانک ما این است که منابع دولتی نداریم، زیرا اگر داشتیم، باید به توقعات آن‌ها نیز پاسخ می‌دادیم.
شاید یکی از مهمترین تفاوت‌های فعالیت بانک شما با سایر بانک‌ها در تعریف نوع مشتریان باشد، اشاره کردید بانک شما مشتری دانه‌درشت ندارد و اغلب مشتریان شما حقیقی هستند. در سال گذشته چقدر تسهیلات پرداخت کرده‌اید؟
در دو سال گذشته رشد تعداد تسهیلات پرداختی بانک مهر ایران به صورتی بوده که بیش از ۲ میلیون و ۳۰۰هزار فقره تسهیلات در هر سال پرداخت شده که در سطح شبکه بانکی عدد فوق‌العاده‌ای است. تا پایان سال ۱۳۹۹ نیز ۶۰۰هزار فقره تسهیلات به مددجویان نهادهای حمایتی پرداخت کرده‌ایم، به‌طوری که عمده آن در حوزه توانمندسازی و ایجاد اشتغال بوده و به جرأت می‌توان گفت ۹۰ درصد آن به نتیجه رسیده است.
سقف وام اشتغال‌زایی در بانک قرض‌الحسنه مهر ایران چقدر است؟
وام قرض‌الحسنه سقف مشخصی دارد. طبق قوانین ابلاغی سقف وام معیشتی قرض‌الحسنه ۳۰۰ میلیون ریال، سقف تسهیلات اشتغال‌زایی ۵۰۰ میلیون ریال و سقف وام‌های مشارکتی برای اشتغال ۱.۵ میلیارد تا ۲ میلیارد ریال است. پس می‌بینید ما وام‌های درشت نمی‌دهیم که مشتری دانه‌درشت داشته باشیم و مشتریان خرد ما نیز واقعاً در زمان خودشان اقساط را پرداخت می‌کنند.
وقتی تحقیق کنید، می‌بینید یک مشتری با دریافت ۵۰۰ میلیون ریال، دار قالی برپا کرده است، مشتری دیگری با خرید خودرو در تاکسی اینترنتی مشغول به کار شده و... . ممکن است برخی از این کارها، کارهای پایدار و همیشگی نباشند، اما بی‌تردید می‌توانند برای میان مدت عوارض ناشی از بیکاری را از بین ببرند که این اتفاق مهمی است. تأثیر این وام‌ها در جامعه به‌طوری عینی و ملموس قابل پیگیری است.
به سودآور بودن بانک اشاره کردید، ضوابط تعریف شده برای کسب سود در این بانک را تشریح کنید.
ما در این حوزه بسیار سربلند هستیم. سود ما از سرمایه سهامدار حاصل میشود. به عبارتی برای کسب سود تنها منابع سهامدار را سرمایهگذاری می‌کنیم و به هیچ وجه از منابع قرض‌الحسنه در این حوزه استفاده نمی‌کنیم. منابع قرض‌الحسنه ما تنها برای پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه استفاده میشود.
گفتید در این حوزه سربلند هستید. با این حال گفته میشود برخی بانک‌ها برای سرمایهگذاری وارد بازار ارز و سکه و مسکن و... می‌شوند و البته آفت بنگاهداری بانک‌ها نیز روشن است.
اینجا یک توضیح لازم است. بانکی که به دلیل حاشیه‌های سیاسی و توصیه مقامات و... مجبور است وام بدهد و با حجم بالای مطالبات معوق روبرو شود، طبیعی است که دچار بحران میشود. تا زمانی که فعالیت بانکداری سودآورد نباشد، بانک مجبور است برای سرپا ماندن وارد حوزه‌هایی دیگر شود.
بانک یک مؤسسه اقتصادی است و فعالیت اصلی بانک جمعآوری سپرده و اعطای تسهیلات است. اما رقم مطالبات معوق آن‌قدر بالاست که بانک در فعالیت اصلی دچار زیان میشود. این ایراد ناشی از این است که بانک را مؤسسه اقتصادی نمی‌بینند و این نهاد را مجبور می‌کنند پول را به عده‌ای پرداخت کند که پس نمی‌دهند.
تجربه ۱۴ ساله فعالیت بانک قرض‌الحسنه مهر ایران به سایر بانک‌های ایران قابل تعمیم است؟ به هر حال نظام بانکی ایران درگیر مشکلات بسیار متعددی است.
اگر منظور شما این است که بانک‌های تجاری نیز تبدیل به بانک‌های قرض‌الحسنه شوند، خیر. این اتفاق نمی‌تواند رخ دهد. بانک‌های تجاری برای اقتصاد کشور ضروری هستند. حوزه کاری آن‌ها با ما متفاوت است. بانک‌های تجاری برای تأمین منابع پروژه‌های بزرگ و... اقدام می‌کنند. سپرده‌ها را جمع می‌کنند و سپس در اختیار پروژه‌های بزرگ قرار می‌دهند.
ما بانک‌های متنوعی داشتیم، اما در تمام این سال‌ها هیچ گاه مردمی که پول‌هایشان را در بانک‌ها سپرده‌گذاری می‌کردند، نمی‌توانستند به راحتی نسبت به دریافت تسهیلات خرد اقدام کنند. به عبارت دیگر در ۳۰ سال ابتدایی انقلاب اسلامی به این نیاز جامعه پاسخی داده نشده بود. بانک قرض‌الحسنه مهر ایران اتفاقاً این خلأ را پر کرد. به این معنی که برای پاسخ به نیازهای خرد وارد میدان شد. اتفاقاً ما تجربه مثبتی هم داریم. اشاره کردم که چقدر تسهیلات دادیم و مشتریان ما نیز چقدر خوش حساب هستند.
برخی از مطالبه ضامن دولتی و بیش از یک ضامن برای دریافت تسهیلات گلایه دارند، راهکار شما برای حل این موضوع چیست؟
فکر می‌کنم ما انعطاف بسیار بالایی نسبت به سایر بانک‌ها داشته باشیم. ما هم کارمند دولت را به عنوان ضامن قبول می‌کنیم و هم دارنده جواز کسب را. تصمیم‌گیری در این خصوص نیز بر عهده رؤسای شعب است. در این حوزه ما تابع مقررات اعلامی شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی هستیم، اما انعطاف به خرج می‌دهیم. طبق مقررات اعلامی شورای پول و اعتبار برای وام‌های تا ۱۰۰ میلیون ریال یک ضامن و برای وام‌های بیشتر از ۱۰۰ میلیون ریال باید دو ضامن بگیریم.
البته من یک خبر خوب برای مشتریان و متقاضیان تسهیلات دارم. در حال حاضر ما بخش مهمی از تسهیلاتمان را بدون ضامن پرداخت می‌کنیم. اینکه کسی از این تسهیلات برخوردار شود یا خیر، به خود مشتریان باز می‌گردد. همان طور که اشاره کردیم ۹۹ درصد مشتریان ما خوش‌حساب هستند و تنها یک درصد آن‌ها اقساط را به موقع پرداخت نمی‌کنند. با توجه به حجم پایین معوقات، ما به این نتیجه رسیدیم که نباید همه مشتریان را به یک چشم نگاه کنیم. بررسی‌های ما نشان می‌دهد حدود ۶۰ درصد مشتریان ما خوش‌حساب هستند، یعنی فارغ از الزام ضامن یا... به موقع نسبت به پرداخت تسهیلاتشان اقدام می‌کنند. این بدان معنی نیست که ۴۰ درصد باقی مانده مشتریان خوش‌حساب نیستند؛ بلکه به آن معنی است که با توجه به فشار ناشی از ضمانتی که به بانک سپرده‌اند، نسبت به پرداخت اقساط اقدام می‌کنند و البته در بین این‌ها نیز یک درصد به موقع قسط خود را نمی‌دهند. پس ما با سه دسته مشتری در این حوزه روبه‌رو هستیم.
ما با طبقه‌بندی مشتریان خود، برای آن دسته از مشتریان خوش‌حساب، مدل پرداخت تسهیلات بدون ضامن را تعریف کرده‌ایم. به این ترتیب مراجعه به شعبه نیز حذف میشود و در بستر الکترونیکی، پرداخت تسهیلات بدون ضامن صورت می‌گیرد و ضامن در حقیقت تبدیل به یک برگه چک میشود.
شرایط تعیین شده برای برخورداری از تسهیلات بدون ضامن چیست؟
شرط برخورداری خوش‌حسابی مشتری و امتیاز حساب اوست. یعنی در وهله نخست مشتری باید گردش حساب مورد نیاز را ایجاد کرده باشد و سپس باید از نظر وضعیت اعتباری مشتری کم‌ریسکی تلقی شود تا بتوانیم صرفاً با اتکا به یک برگه چک و بدون نیاز به هیچ ضمانت اضافه‌ای، به وی تسهیلات پرداخت کنیم.
آیا مشتریان شما باید در همه بانک‌ها خوش‌حساب باشند یا تنها خوش‌حسابی در بانک شما کافیست؟
سابقه بانکی این افراد باید خوش‌حسابی آن‌ها را نشان دهد که این بدان معناست که باید در همه بانک‌ها خوش‌حساب باشند. ما رفتار مشتریان‌مان را در نظام بانکی رصد می‌کنیم. به عنوان مثال بررسی می‌کنیم که مشتری متقاضی تسهیلات ما در ۱۰ سال گذشته چه رفتاری در سطح نظام بانکی داشته است. چک برگشتی دارد یا خیر؟ بدهی بابت اقساط تسهیلات دارد یا خیر.
طبیعتاً این نوع رفتار مشتری امتیاز او را مشخص می‌کند. از سوی دیگر میزان درآمدها و دارایی‌های او نیز در برآورد ما نسبت به مشتری تأثیرگذار است. بر اساس این شاخص‌ها نسبت به تعریف امتیاز اقدام می‌کنیم تا مشخص شود می‌تواند تسهیلات بدون ضامن بگیرد یا خیر؟
با توجه به اینکه تسهیلات پرداختی این بانک قرض‌الحسنه است، چرا جریمه دیرکرد برای بدهکاران در نظر گرفته میشود؟
فکر می‌کنم دریافت جریمه دیرکرد اقدامی بسیار نزدیک به عدالت باشد. در همه جهان، بانک‌ها جریمه دیرکرد می‌گیرند، زیرا حق کسانی که به موقع قسط می‌دهند، بدون این سازوکار ضایع خواهد شد. حتی در کشورهای اسلامی هم جریمه دیرکرد دریافت میشود.
در کشورهای اسلامی جرایم دیرکرد صرف کارهای عام‌المنفعه میشود. اتفاقاً ما برای نخستین بار در ایران چنین مکانیزمی را در بانک قرض‌الحسنه مهر ایران طراحی کرده‌ایم. جریمه دیرکرد را می‌گیریم، اما صرف کار عام‌المنفعه می‌کنیم. برای نمونه به‌تازگی ۱۵هزار قلم تجهیزات مقابله با کرونا را از محل منابع حاصل از دریافت جریمه دیرکرد خریداری کردیم و با هماهنگی وزارت بهداشت، در مراکز بهداشت و درمان سراسر کشور توزیع کردیم. کسی که قسط خود را به موقع نداده، اگر بداند که جریمه‌اش صرف چنین اقداماتی میشود بسیار راضی‌تر است، اما اصل دریافت جریمه باید در نظام بانکی وجود داشته باشد تا حق مشتری ضایع نشود و منابع بانک نیز از میان نرود.
البته در این سال‌ها در فضای مجازی گزارشهایی از مطلوبیت شکل پرداخت تسهیلات در بانک‌های کشورهای اسلامی داده میشود. درباره سازوکار فعالیت این بانک‌ها نیز توضیح دهید.
در هیچ کدام از کشورهای اسلامی بانکی تحت‌عنوان بانک قرض‌الحسنه وجود ندارد. ما تنها کشوری هستیم که چنین بانکی داریم. قرض‌الحسنه عقدی است که در کنار سایر عقود مورد استفاده قرار می‌گیرد. اتفاقاً این مدل از عقد قرارداد در کشورهای اسلامی کمترین استفاده را دارد. اینکه سود سپرده بانکی و کارمزد تسهیلات در این کشورها پایین است، به ساختار اقتصادی آن‌ها باز می‌گردد. در این کشورها تورم در محدوده سه تا چهار درصد است؛ در نتیجه سود سپرده بانکی نیز در همین محدوده است و تسهیلات نیز با همین کارمزدها پرداخت میشود. پس ساختار اقتصادی این کشورها و نرخ پایین تورم سبب شده چنین شرایطی داشته باشند. در ایران نرخ تورم ۳۰ درصد است، اما نرخ سود سپرده‌ها در محدوده ۱۵ درصد، یعنی سود سپرده‌ها بسیار عقبتر از نرخ تورم می‌ایستد. پس وقتی تورم بالاتر از ۳۰ درصد است، نمیتوان تسهیلاتی با نرخ کارمزد پایین پرداخت کرد.
البته من توضیح دادم بانک ما در همین شرایط چطور کار می‌کند، اما موضوع این است که در ایران قانون‌گذار به بانک به عنوان یک نهاد اقتصادی نگاه نمیکند و نقش آن را تأمین‌کننده منابع می‌داند. از این رو به بانک تکلیف می‌کند که فلان وام را پرداخت کند، اما وقتی مشتری اقساط خود را نمی‌دهد، اگر بانک قصد تملیک وثیقه خود را داشته باشد، همه علیه بانک می‌شوند. از استاندار و شورای تأمین استان تا قوه قضاییه و... که می‌گویند چرا علیه تولید فعالیت می‌کنید؟ کسی نمی‌پرسد این کارخانه‌ای که تسهیلات گرفته، چرا نتوانسته اقساط خود را بدهد؟ این چنین بانک با زیان روبرو میشود و این زیان انباشته بحران را شکل می‌دهد. پس ببینید وقتی قوانین علیه بانک‌هاست، زیان‌دهی بانک‌ها طبیعی است.
شاید بپرسید چرا در همین فضا بانک ما زیان‌ده نیست. پاسخ این است که بانک ما برای پرداخت تسهیلات خرد ایجاد شده و تسهیلات کلان نمی‌دهد. از سوی دیگر منابع دولتی ندارد، پس توصیه‌ای برای پرداخت تسهیلات نمی‌پذیرد و در نتیجه با این آفت روبه‌رو نیست.
عمده‌ترین عقود مورد استفاده در بانک‌های اسلامی کدام عقود هستند؟
همان‌طور که گفتم عقد قرض‌الحسنه کمترین عقد مورد استفاده در بانک‌های کشورهای اسلامی است. ما دو نوع عقد در بانک‌ها داریم. عقود مشارکتی و عقود مبادله‌ای. ٩٠ تا ۹۵ درصد کشورهای اسلامی از عقود مبادله‌ای استفاده می‌کنند؛ یعنی سپرده را با عقد مبادله‌ای و نرخ مشخص مثلاً سه درصد می‌گیرد و با عقد مبادله‌ای و نرخ پنج درصد وام می‌دهد. اما در بانک‌های ایران ممکن است سپرده را مشارکتی بگیریم یا مبادله‌ای، با این حال تسهیلات را مشارکتی پرداخت می‌کنیم. وقتی تسهیلات را مشارکتی پرداخت می‌کنیم، بانک در این میان وکیل میشود و ملاک تقسیم سود است. حال ما به سپرده‌گذار سود ثابت می‌دهیم، اما تسهیلات ممکن است با زیان همراه شود. آن زیان به مشتری منتقل نمی‌شود و این زیان برای بانک میماند. به نظرم نظام بانکی اتفاقاً باید از عقود مشارکتی کمتر استفاده کند و به سمت استفاده از عقود مبادله‌ای برود. این عقود شفافیت بیشتری ایجاد می‌کند.
کفایت سرمایه بانک قرض‌الحسنه مهر ایران چقدر است؟
از بسیاری از بانک‌های فعال بهتر است. در شرایط فعلی این رقم حدود ۱۴ درصد است، اما افزایش سرمایه قابل توجهی را در پیش داریم که با محقق شدن آن، رقم یاد شده به ۳۰ درصد خواهد رسید. این افزایش سرمایه ۲۵هزار میلیارد ریال خواهد بود؛ به این ترتیب سرمایه بانک به ۵۰هزار میلیارد ریال میرسد که رقم بسیار خوبی است و بسیاری از بانک‌های خصوصی و دولتی چنین سرمایه‌ای ندارند. فقط بانک‌های دولتی قدیمی این سرمایه را دارند.
در آینده با لغو تحریم‌ها انتخاب بانک برای مشتری بسیار مهم خواهد بود. بخش مهمی از اینکه در شرایط فعلی بانک‌ها تفاوت چندانی با هم ندارند، به حمایت بانک مرکزی باز می‌گردد، اما با لغو تحریم‌ها مهم است که مشتری چه بانکی را برای فعالیت اقتصادی‌اش انتخاب کند. طبیعی است با شفاف شدن وضعیت، بانک‌ها باید پاسخگوی ریسک خودشان باشند.
چرا برای پرداخت تسهیلات، مبالغی را بلوکه می‌کنید؟
به هیچ وجه این‌طور نیست و ما الزامی نداریم که فرد مبلغی را نزد بانک مهر ایران بلوکه کند. بانک مهر ایران به‌طور کلی دو نوع تسهیلات پرداخت می‌کند. در نوع اول که فراگیری بیشتری دارد، فرد باید گردش حساب مشخصی ایجاد کند تا بتواند از تسهیلات بانک استفاده کند. این به معنای بلوکه کردن پول مشتری نیست، زیرا وی می‌تواند هر زمان که تمایل داشت پول را از حساب خود بردارد یا به حسابش واریز کند. بانک به‌صورت روزشمار امتیاز حساب وی را محاسبه کرده و بر آن اساس به وی تسهیلات پرداخت می‌کند. پس پرداخت وام بر مبنای گردش حساب است، نه اینکه الزام به سپرده‌گذاری وجود داشته باشد.
حال ممکن است فردی امکان انتظار برای دریافت وام را نداشته باشد. بانک برای این دسته از مشتریان راهکاری را در نظر گرفته تا سرعت پرداخت تسهیلات به آن‌ها را تسریع کند. در حالت عادی، مشتریان بانک، جهت استفاده از تسهیلات قرض الحسنه بانک، ملزم به کسب میانگین با حداقل کارکرد سه ماهه حساب هستند. اما طرح «حمایتی فرد حقیقی» با توجه به ایجاد صندوق اجتماعی برای هر شعبه، برای افرادی مناسب است که فرصت ایجاد میانگین را ندارند. در این طرح، متقاضی با تودیع معادل درصدی از مبلغ تسهیلات مورد نیاز خود به صندوق اجتماعی شعبه، حسب انتخاب خود (۴۰، ۵۰ یا ۵۵ درصد) از هم‌افزایی همزمان بانک متناسب با مبلغ تودیعی خود در صندوق موصوف برخوردار میشود.
برای مثال فردی به‌علت ضروری بودن دریافت تسهیلات یا امکان نداشتن صرف زمان، توان ایجاد گردش حساب برای دریافت تسهیلات را ندارد. این فرد در قالب طرح حمایتی فرد حقیقی ۱۰ میلیون تومان را در بانک سپرده‌گذاری می‌کند. بانک پس از گذشت یک ماه ۲۰ میلیون تومان به وی تسهیلات پرداخت می‌کند. ۱۰ میلیون تومان سپرده مشتری نیز پس از اتمام پرداخت تسهیلات به وی بازگردادنده میشود. پس مشخص شد این طرح الزامی برای سپرده‌گذار نیست، بلکه برای کمک به افرادی که نیازهای فوری‌تر دارند، طراحی شده و بانک در حقیقت از منابع سایر مشتریان، این تسهیلات را پرداخت می‌کند.
منبع: خبرآنلاین