خبرایران : بازارهای جهان، در کشورهای مختلف از سهام و ارز و طلا و بورس گرفته تا صنایع مختلف، تحت تاثیر روند انتخابات آمریکا قرار گرفته و حتی روند واکسن کرونا و نرخ تورم و بهره و ملاحظات زیست محیطی و قراردادهای بین المللی و رابطه کشورها و تعرفه و تجارت و سرمایه گذاری ها نیز به این انتخابات گره خورده است
انتخابات فعلی از نظر سیاسی در امریکا، یکی از تاریخی‌ترین انتخابات‌ها خواهد بود. دونالد ترامپ، رییس‌جمهور فعلی این کشور که چهار سال قبل در کمال شگفتی، هیلاری کلینتون را شکست داد و به قدرت رسید، در سال‌های گذشته، یکی از عجیب‌ترین دوره‌های ریاست‌جمهوری این کشور را رقم زده است. ترامپ با سیاست‌های خاص خود با هدف راضی نگه داشتن گروه حامی داخلی‌اش، در سیاست‌های خارجی مسیری عجیب را طی کرد.
ماراتن انتخابات امریکا به روزهای پایانی خود نزدیک میشود و کمتر از دو هفته تا روز انتخابات حساس این کشور باقی مانده است. هرچند با توجه به قوانین انتخاباتی امریکا، فرایند رای‌گیری از چند روز قبل آغاز شده و بر اساس آمارها، حدود 30 میلیون امریکایی تاکنون به نامزد مدنظر خود رای داده‌اند اما آنچه که در نهایت تعیین‌کننده خواهد بود، روز انتخابات این کشور در 13 آبان است
یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های دوره ترامپ، بدعهدی این کشور در عمل توافقات و تعهدات بین‌المللی این کشور در حوزه‌های مختلف بود، از توافقات محیط زیستی گرفته تا توافق برجام، کاخ سفید تصمیم گرفت با پشت پا زدن به تمام تعهدات بین‌المللی، مسیر تک‌روانه خود را پیگیری کند.
یکی از اصلی‌ترین تصمیمات ترامپ که تاثیری مستقیم بر اقتصاد ایران گذاشت، خروج یکجانبه امریکا از برجام و بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران بود. توافق هسته‌ای ایران که با شش کشور قدرتمند جهانی در دوره باراک اوباما به امضا رسیده بود، محدودیت‌هایی را در برنامه هسته‌ای ایران اعمال می‌کرد و ضمن تضمین حق غنی سازی در ایران، تمام تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را لغو می‌کرد. در مدت حدودا دو ساله اجرای برجام که البته در همان دوره نیز با سنگ اندازی‌های امریکا همراه بود، ایران توانست در کنار فروش نفت خود، تعداد قابل توجهی از سرمایه‌گذاران خارجی را به کشور بیاورد و مسیری جدید برای توسعه اقتصادی را کلید بزند. در کنار آن، گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در طول آن مدت، بارها اعلام کرد که ایران به تمام تعهدات خود در چارچوب برجام عمل کرده است. با این وجود ترامپ که از ابتدا این توافق را بد نامیده بود، در نهایت حکم خروج کشورش از برجام را امضا کرد تا تحریم‌هایی یک جانبه که کاخ سفید از آن به فشار حداکثری یاد می‌کرد، اجرایی شود.
با وجود آنکه تمام کشورهای مستقل جهان، این اقدام امریکا را رد کردند و اتحادیه اروپا، به عنوان متحد استراتژیک امریکا نیز ضمن انتقاد جدی از برنامه جدید امریکا، اعلام کرد که تمام توان خود را برای حفظ برجام به کار خواهد بست اما تهدیدهای کاخ سفید و فعالیت بخش خصوصی در کشورهای اروپایی، باعث شد، بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی، عطای ماندن در ایران را به لقایش ببخشند.
بازگشت به عقب
با پایان یافتن دوره چهار ساله ترامپ، بسیاری از مخالفان سیاسی او در امریکا بسیج شده‌اند تا به حضور این فرد در کاخ سفید پایان بدهند. مخالفان ترامپ که در کنار دموکرات‌ها، از نخبه‌های دانشگاهی، فرهنگی و حتی تعدادی از جمهوری خواهان میانه رو تشکیل شده، معتقدند دوره حکمرانی ترامپ به ضرر امریکا تمام شده و از همه مهم‌تر به وجهه این کشور در فضای بین‌المللی ضربه زده است، از این رو بسیاری از شعارهای جو بایدن، رقیب ترامپ در انتخابات مربوط به بازگشت به سیاست‌های این کشور پیش از دولت فعلی است. یکی از این برنامه‌ها به برجام بازمی‌گردد. بایدن بارها اعلام کرده که در صورت پیروزی بار دیگر به برجام بازمی‌گردد. هرچند او نیز مانند دیگر سیاست مداران امریکایی از اعلام سیاست خصمانه علیه ایران ابایی ندارد اما او که در دوره اوباما، معاون رییس‌جمهور بود، به برجام اعتقاد دارد و معتقد است، باید با ایران از طریق دیپلماسی رفتار کرد.
این سیاست بایدن هرچند در نگاه نخست می‌تواند برای ایران جنبه‌ای مثبت داشته باشد اما در نهایت، ابهام‌های فراوانی دارد. یک طرف این بازی ایران خواهد بود. دولت پیمان شکن امریکا، پیش از این یک بار ثابت کرده که امکان آن را دارد که بدون هیچ منطقی، زیر تمام تعهدات خود بزند و از این رو منطق ایران با این سوال مواجه خواهد بود که اگر بناست بار دیگر توافقی صورت گیرد، چه تضمینی وجود دارد که دولت فعلی یا دولت‌های بعدی امریکا زیر تعهدات خود نزنند؟ از سوی دیگر، اقتصاد ایران در سال‌های گذشته زیان‌های زیادی را تحت تاثیر تحریم‌های امریکا متحمل شده و اگر بناست بایدن به شرط پیروزی، به برجام بازگردد، امریکا چقدر حاضر خواهد بود، جبران این خسارت‌ها را در دستور کار خود قرار دهد؟
در کنار آن، دشمنی امریکا در به شهادت رساندن سردار قاسم سلیمانی، که با تایید نهادهای بین المللی عملی تروریستی خوانده شد، راه را بر آغاز دوباره مذاکرات بسته است. در امریکا نیز اگر بناست تضمینی بیش از امضای رییس‌جمهور در کار باشد، باید به تایید مجلس سنا برسد که در اختیار جمهوریخواهان است و بایدن برای گرفتن تضمین در داخل امریکا نیز با مشکل مواجه خواهد بود.
تورم انتظاری
صرف نظر از تمام این مسائل، ترامپ تداوم دیپلماسی را به بن بست رسانده و صرف ورود بایدن به کاخ سفید می‌تواند یخ مذاکرات را آب کند و همین امر برای اقتصاد ایران می‌تواند نشانه‌ای مثبت تلقی شود. در روزهای گذشته با توجه به پیشتازی بایدن در نظرسنجی‌ها، تورم انتظاری در ایران تفاوت مسیر داده است. افت قیمت در بازارهایی مانند سکه و ارز، هرچند همچنان روند سینوسی دارد می‌تواند نشانه‌ای از امید به تغییر شرایط باشد. در شرایطی که از یک سو رییس کل بانک مرکزی می‌خواهد بهبود شرایط بازار را به عملکرد نهاد زیرنظر خود ارتباط دهد، ادعایی که با توجه به تلاطمات ماه‌های گذشته در بازارهای مختلف اثبات خلاف آن ساده‌تر خواهد بود و از سوی دیگر رییس مجلس نیز پیگیری‌های خود و برگزاری جلسات با مقامات اقتصادی را علت بهبود شرایط می‌داند، به نظر میرسد لااقل در عرصه عمل تفاوت خاصی در اقتصاد ایران رخ نداده و احتمالا تورم انتظاری نقش کلیدی را در این حوزه ایفا می‌کند. همانطور که در سال‌های ابتدایی دولت روحانی، با توجه به امید جامعه به توافق هسته‌ای، قیمت‌ها کاهشی شد و روند افزایش قیمت متوقف شد، به نظر میرسد در روزهای اخیر نیز بازارها به امید ایجاد تغییری جدید در انتظار نتیجه انتخابات امریکا در روز 13 آبان است. هرچند رییس‌جمهور پیش بینی ناپذیر امریکا، حتی قبول شکست خود در انتخابات را نیز تایید نکرده اما در صورت پیروزی بایدن می‌توان به فصل جدیدی از مذاکرات و دیپلماسی امیدوار ماند و در این چارچوب، در کنار تحلیل‌گران سیاسی، فعالان اقتصادی به انتظار نتیجه انتخابات کاخ سفید باقی مانده‌اند.